معرفت نفس و حشر صفحه 200

این آیه متذکر می شود. در حالی که افراد گمراه این تبدیل به خیر را که خداوند ممکن ساخته بود نصیب خود نکردند.

صراط

در مباحث گذشته روشن شد هر موجودی توجه ذاتی به سوی مسبب الاسباب دارد و انسان علاوه بر این حرکت، حرکت ذاتی دیگری دارد که منشأ آن در کیفیت نفسانی وی است. حرکتی که در موضوعات علمی و عملی باید آنجام دهد تا آن موضوعات علمی و عملی ملکه ی او شوند و این حرکت دومی طی مسیر توحید و مسلک انبیاء و اولیاء و پیروان آن هاست و در تقاضای «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ»(1) طلب همین حرکت توحیدی مورد نظر است و مطلوب نمازگزار در هر نمازی اشاره به فرمایش الهی است که فرمود: «قُلْ هذِهِ سَبیلی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلی بَصیرَهٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنی»(2) بگو این راه من است، من و هرکس پیرو من است با بصیرت و آگاهی می خوانیم به سوی خداوند. و نیز فرمود: «إِنَّکَ لَتَهْدِی إِلَی صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ * صِرَاطِ اللَّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ»(3) همانا تو به صراط مستقیم هدایت می کنی، صراط خدائی که آنچه در آسمان ها و زمین است برای اوست.

استواری و پایداری در گذر از صراط مستقیم، همان چیزی است که خداوند به بندگان خود تکلیف کرده و پیامبران را نیز برای همین مقصود فرستاد. و کتاب های آسمانی را برای تثبیت بندگان بر صراط نازل فرمود در حالی که سایر راه هائی که سایر موجودات بر آن گذر می کنند راهی نیست که مخصوص اهل الله باشد. زیرا که بقیه ی راه ها به غایتی دیگر غیر از لقاء الله ختم می شوند و به منزلی غیر از جوار الهی و جنت و رضوان حق منتهی می گردند آن ها به منازلی مثل طبقات جهنم و درکات آتش ختم می شوند.

1- - سوره ی فاتحه، آیه ی 6.
2- - سوره ی یوسف آیه ی 108.
3- - سوره ی شوری آیه ی 53.