معرفت نفس و حشر صفحه 244

همه ی راه ها و درها جز در جهنم که خداوند به صورت ابد برای آن ها قرار داده، بسته می شود و این که خداوند فرمود: «وَ جَعَلْنا مِنْ بَیْنِ أَیْدیهِمْ سَدًّا وَ مِنْ خَلْفِهِمْ سَدًّا فَأَغْشَیْناهُمْ فَهُمْ لا یُبْصِرُونَ»(1) در جلو و پشت آن ها حجاب و حصار قرار دادیم و آن ها را فرا گرفتیم و آن ها نمی بینند، به همین شرایط اشاره دارد. برای آن ها هیچ درجه ای در قوه ی نظری و تفکر که به وسیله ی آن بابی از علوم الهی گشوده شود و اهل قرب گردند نیست و قلب سلیم و گوشی را که دریچه ای به سوی مواعظ و خطبه ها گشوده باشد ندارند تا از عذاب الهی سالم بمانند و لذا حال آن ها در آخرت همچنان که خودشان بدان اعتراف دارند - درحالی که اعتراف دیگر سودی برای آن ها ندارد - عبارت است از «وَ قالُوا لَوْ کُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ ما کُنَّا فی أَصْحابِ السَّعیرِ * فَاعْتَرَفُوا بِذَنْبِهِمْ فَسُحْقاً لِأَصْحابِ السَّعیرِ»(2) اهل جهنم می گویند: اگر گوش فرا داده بودیم و تعقل کرده بودیم در این حال از اصحاب جهنم نبودیم و به گناه خود اعتراف می کنند پس هلاکت باد بر اهل دوزخ. از این آیه روشن می شود که اگر جمیع این مشاعر هفتگانه اصلاح گردند همگی درهای بهشت خواهند بود برای کسی که آن ها را در جهتی مصرف کند که خداوند برای آن جهت آن ها را خلق کرده است.

حواس و مشاعر برای سعید و شقی مساوی است. مهم این است که آن سرمایه را در پرده ی هوس و جهل مدفون نکنیم و آن ها را تبدیل به حواس اخروی نمائیم تا شایسته ی درک دریچه های جنت و دارِ حسنات گردد.

مکاشفه ی تنبّهی

ای کسی که خداوند تو را برای حرکت در مسیر آخرت بر صراط مستقیم هدایت کند! این نکته را بدان، بهشتی که اهل آن به آن خواهند رسید هم اکنون برای تو از جهت محل مشهود است - که آن باطن نفس و ملکات علمیه و عملیه ی آن است - و تو اکنون در حال دگرگونی در آن هستی و این را نمی دانی - علم به آن علم نداری - و صورت های طبیعی مانع درک نعمت های آن