خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 122

1- در رابطه با موضوع شخصیت «هُبنَّقه» به جلسه ی دوم تحت عنوان «اولین قدم» رجوع شود.

2- التوحید للصدوق، ص 460.

صحبت

ما جملگی قیل است و قال

خون

به خون شستن محال آمد محال

در رابطه با معرفت نفس نیز باید طوری با خود روبه رو شد که بدون کمک از مفهوم دیگری، خود را با خود شناخت. چون اولاً: بر هر چیزی که دست بگذارید، آن چیز از خودتان برای خودتان روشن تر نیست. ثانیاً: آن چیز غیر شما است، چگونه از غیرِ خود می خواهید خود را بشناسید؟ وقتی خود را به خود شناختید آنقدر خوب با خود روبه رو خواهید شد که دیگر این سؤال برایتان پیش نمی آید: که «من کی ام؟». فقط به خود نظر دارید.

انسان، بدون بدن زنده تر است

متن اصلی نکته ی چهارم از ده نکته ی معرفت نفس، عبارت است از این که:

«نفس» چون بدون بدن می تواند ادراک داشته باشد، و حتی بهتر از بدن حوادث را درک می کند، و حوادثی را می بیند و درک می کند که هنوز چشمِ سر آن ها را ندیده، پس نه تنها بدنِ انسان نقشی در حیات انسان نداشته بلکه نفسْ بدون بدن زنده تر است و می بیند که می میرد.

عنایت دارید که نکته ی چهارم، ادعای خود را بر پایه ی نکات قبل مطرح می کند؛ که گفته شد: نفسْ بدون بدن می تواند ادراک داشته باشد، بلکه همه ی ادراکات مربوط به نفس است و انسان بدون بدن می بیند و می شنود و فکر می کند و حوادث آینده را نیز رؤیت می کند. همین که انسان بدون بدن می بیند - حتی اگر خواب های دروغ ببیند- نشان می دهد که انسان بدون بدن یک نوع ادراک دارد، همین طور که شما در بیداری این درخت را می ببینید. مهم نیست که آیا بعداً این درختی که در خواب می بینید با آن درخت خارجی تطبیق دارد یا نه، مهم این است که با دیدن هر پدیده ای در خواب، می توان فهمید انسان بدون بدن ادراک دارد، حتی اگر ادراک او مطابق خارج نباشد. بحث ما در رابطه با «ادراکِ» منهای بدن است، این یک نکته.

انسان در خواب - با این که بدنش در رختخواب است- چشم دارد و می بیند، دست دارد و چیزها را در خواب می گیرد، گوش دارد و می شنود، دهان دارد و حرف می زند، پس حیات انسان مربوط به این بدن نیست.

نکته ی ظریف این جاست که نفس ناطقه ی انسان بدون «بدن»، نه تنها از ادراک حوادث باز نمی ماند، بلکه بعضاً بهتر از بدنْ و اعضای بدن حوادث را درک می کند. چه از آن نظر که باطن بعضی از حوادث و اعمال را درک می کند و چه از آن نظر که خود حوادث را قبل از