خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 138

ندارد» به این معنی نیست که در استکمال آن هم بی تأثیر باشد زیرا برای این که جنبه های بالقوه ی نفس به فعلیت برسد به بدن احتیاج دارد.

البته إن شاءالله بعداً روشن می شود که جهت گیری انسان در مسیرِ تبدیل قوه های نفس ناطقه به فعلیت بسیار مؤثر است، چون انسان دارای ابعاد حیوانی و انسانی است و استعدادِ فعلیت یافتن در هر دو جنبه را دارد و اگر به سوی انسانیت جهت گیری نکند ممکن است در حیوانیت فعلیت بیابد.

محبتِ «نفس ناطقه» به «تن»

در قسمت دومِ نکته ی پنجم آمده است: «به جهت آن که نفس ناطقه با به کارگرفتن بدن کامل می شود، بدن خود را به صورتِ تکوینی دوست دارد و آن را از خودش می داند» این یک مطلب ارزشمندی است که نفس ناطقه تکویناً و براساس ساختار وجودی اش آن چه را در کمالش به او کمک می کند دوست دارد، اعم از آن که در کمال حیوانی اش به او کمک کند یا در کمال انسانی اش. گرایش نفس به بدن به انتخاب شما مربوط نیست و لذا هم نفسِ بدترین آدم ها تکویناً به بدن خود گرایش دارد و به آن نظر می کند و هم نفس بهترین انسان ها در حفظ بدن خود تلاش می کند و هرچند انسان ممکن است اراده کرده باشد با حضور در مقابله با دشمن شهید شود، باز نفس ناطقه ی او از نظر تکوینی کار خودش را می کند و نهایت تلاش را جهت حفظ بدن و ترمیم جراحات وارده به کار می بندد.

عنایت داشته باشید که عمل تکوینی نفس ناطقه عملی است خارج از اختیار انسان، مثل حرکات قلب که در عین آن که عملی است مربوط به نفس ناطقه ولی مربوط به جنبه ی تکوینی آن است و نه جنبه ی اختیاری آن، به همین جهت هم شما به طور طبیعی نمی توانید دخالتی در حرکات قلب خود داشته باشید و بر این اساس عرض می شود، دوست داشتنی که برای نفس ناطقه نسبت به بدن مطرح است در حوزه ی اختیار انسان نیست و چه انسان در حوزه ی اختیار خود بدن خود را دوست داشته باشد و چه دوست نداشته باشد، نفس ناطقه به صورت تکوینی به بدن خود به عنوان ابزار، گرایش دارد و در حفظ آن تلاش می کند.

نفس ناطقه علاوه بر آن که بدن را ابزار خود می داند و به آن نظر دارد، از آن جهت که مدتی با آن مأنوس بوده است نیز طالب آن است و به همین جهت از نداشتن آن وحشت می کند، زیرا «اُنسِ» طولانی، ناخودآگاه «محبت» می آورد هر چند آن محبت وَهمی باشد.