خویشتن پنهان: شرح ده نکته ازمعرفت نفس صفحه 15

1- پس از تدبّر و تأمل کافی در مباحث معرفت نفس، راه گشوده می شود تا در بحث «چگونگی فعلیت یافتن باورهای دینی» بتوانیم آن راه را طی کنیم.

2- عبد الواحد تمیمی آمدی، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، ص 233.

وقتی رابطه ی خود را با خودمان درست برقرار کردیم و وارد وادی نظر به وجودِ خودمان شدیم و نه نظر به مفهوم خود، اقرار خواهیم کرد که فکر می کردیم خود را می شناختیم و بعد از سال ها تازه آرزو می کنیم: «کِی بدانم مرا چنان که من ام؟!»

در معرفت نفس رویکرد اصلی باید این باشد که راهی در پیش است که انسان با خودِ واقعیت ارتباط پیدا کند و نه با مفهوم واقعیت، آن هم از طریق نزدیک ترین واقعیت یعنی خودمان.

2- حضور در عالَمِ انسان دینی

اشاره

انسان در ابتدای امر با مشکلی روبه روست و آن این که نمی تواند با خودش درست ارتباط برقرار کند، همچنان که با بقیه ی عالم هم درست ارتباط برقرار نمی کند. حتی گاهی از عبادات خودش هم خسته می شود، چون با جنبه ی وجودی و حقیقتِ پایدار عالم مرتبط نیست تا همواره در معرض تجلیات انوار الهی قرار گیرد که قرآن در وصف آن می گوید: «کُلَّ یَوْمٍ هُوَ فِی شَأْنٍ»(1) خداوند همواره در ایجاد و تجلی نوینی است. گفت:

بیزارم

از این کهنه خدایی که تو داری

هر

روز مرا تازه خدایِ دگری هست

می گوید: اگر شما نتوانید نگاهتان را به جهان و انسان تغییر دهید همواره با یک خدای ذهنی کهنه روبه روئید و این خدا آن خدایی نیست که جان انسان را در طراوت و نشاط نگه می دارد و با وجود او دیگر چیزی به نام مشکلِ پرکردن اوقات فراغت برای انسان نمی ماند. آن هایی که خدایشان همواره در تجلی نیست خیلی خوشحال می شوند که چندین ساعت شان را با کامپیوتر پر کرده اند و از فشار تنهایی راحت شدند. می گویند: «این کامپیوتر عجب چیز پربرکتی است، اگر نبود من این دو، سه ساعت را چه کار می کردم؟!» این آدم وجود خودش روی دستش مانده است! این بشر، با حرف های تکراری و کهنه وقت خود را پر می کند، هم زندگی خودش را ضایع می کند و هم زندگی بقیه را.

گرفتار روزمرّگی هاشدن از آن جا پیدا می شود که انسان رابطه ی حضوری با خدا را از دست بدهد در نتیجه از هیچ چیز راضی نمی شود بدون آن که بتواند آن چیز ها را ترک کند. می گویند: شخصی شیطان را لعنت می کرد، اتفاقاً شیطان برایش متمثل شد و گفت من شیطانم.