خودشناسی صفحه 38

23 . بقره (2) : 221.

24 . بقره (2) : 221.

25 . ذاریات (51) : 21.

26 . شیخ بهایی

ج_لسه 4

سرچشمه هستی

در مقدمه بحث خودشناسی که ریشه سعادت انسان در دنیا و آخرت است ، به چند آیه در قرآن کریم درباره کره زمین برمی خوریم. خداوند درباره کره زمین مسائل مختلفی را در قرآن مطرح کرده است ؛ از جمله ، در سوره مبارکه یس ، به مرگ و حیات زمین اشاره می کند.

« وَ ءَایَهٌ لَّهُمُ الاْءَرْضُ الْمَیْتَهُ أَحْیَیْنَاهَا وَ أَخْرَجْنَا مِنْهَا حَبًّا فَمِنْهُ یَأْکُلُونَ * وَ جَعَلْنَا فِیهَا جَنَّاتٍ مِّن نَّخِیلٍ وَ أَعْنَابٍ وَ فَجَّرْنَا فِیهَا مِنَ الْعُیُونِ * لِیَأْکُلُوا مِن ثَمَرِهِ وَ مَا عَمِلَتْهُ أَیْدِیهِمْ أَفَلاَ یَشْکُرُونَ » 1.و این زمین مرده برای آنان نشانه ای [ آشکار بر این که ما مردگان را در قیامت زنده می کنیم ] است که آن را زنده کردیم و

از آن دانه بیرون می آوریم که از آن می خورند ، و در آن بوستان هایی از درختان خرما و انگور قرار دادیم و در آن از چشمه های گوناگون روان ساختیم تا از میوه آن و آن چه دست هایشان به عمل می آورد [ مانند شیره ، کشمش و شربت ] بخورند ، آیا سپاس گزاری نمی کنند ؟

در این سه آیه پروردگار بزرگ عالم ، چهار بار خود را مطرح می کند. یک بار در جمله « أَحْیَیْنَاهَا » ؛ چون بدون او که کاری صورت نمی گیرد ، برنامه ای تحقق نمی یابد ، چراغی روشن نمی شود و در عنصری حرکت ایجاد نمی شود. اگر عنایت وجود مقدس او نباشد ، چه چیز لباس هستی می پوشد و چه چیز می تواند در عالم ظهور پیدا کند ، چگونه زندگی را ادامه می دهد ، از چه منبعی می تواند خود را تغذیه کند و به چه تکیه دارد؟ زمین مُرده را من زنده کردم : « أَحْیَیْنَاهَا » . البته ضمیر جمع در آیه شریفه آورده است ؛ یعنی ما او را زنده کردیم. با این که وجود مقدس او یکی است و صفات و اسما و ذات او هم ، همه با همدیگر ، وحدت حقه حقیقیه دارد ، اما معنای ما در زبان خداوند و در اصطلاح او ، به این معنا است که هیچ چیزی در عالم ، وجود حقیقی ندارد و همه چیز ، پرتو نور من و تجلی من است. هر چه را شما می خواهید بخوانید یا درباره آن فکر کنید ، با من می توانید بخوانید و با من می توانید فکرش را بکنید. وقتی نور نباشد ، وقتی چراغ نباشد