تجربه شیرین ندامت صفحه 73

مقدمه

بعضی از صفات رذیله و انحرافات فکری و عملی ، آن قدر مبغوض خداوند است که به هیچ وجه قابل گذشت نیست ، مگر آن که شخص ، خود را از آن تهی کرده و به صفات کمالیّه مقابلش مزیّن سازد . وجود چنین صفات رذیله ای در شخص گنهکار ، مانع از پذیرش استغفار و راه یافتن توبه کننده به دیار یار می گردد ، در این گفتار صفاتی را بررسی خواهیم کرد که باعث عدم پذیرش توبه و مانع از تأثیر استغفار می گردد .

1 نفاق و دو رویی

یکی از بزرگترین موانع اجابت استغفار ، نفاق و دو رویی است . اگر کسی دارای نفاق بوده و در باطن کافر یا مشرک باشد و به ظاهر خود را مؤمن نشان دهد و شب و روزش را به استغفار بگذراند ، خدا از او نخواهد گذشت . بلکه اگر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) هم درباره چنین فردی استغفار کند خدا او را نخواهد بخشید . زیرا یکی از آثار نفاق و دو رویی ، دروغگویی و مخالفت ظاهر با باطن است . از این روست که خداوند شهادت چنین افرادی را در مورد رسالت پیامبرش نپذیرفته است ، تا آن جا که در بیان حالات و صفات آن ها یک سوره بر پیامبرش نازل کرده و آنان را شدیداً مذمّت فرموده است . و در آغاز سخن می فرماید :

( إِذا جَائَکَ الْمُنافِقُونَ قالُوا نَشْهَدُ إِنَّکَ لَرَسُولُ اللهِ وَاللهُ یَعْلَمُ إِنَّکَ لَرَسُولُهُ ، وَاللهُ یَشْهَدُ إِنَّ الْمُنافِقینَ لَکاذِبُونَ ) . (1)

زمانی که منافقان نزد تو آمدند و گفتند : ما گواهی می دهیم

که تو فرستاده خدایی ، در حالی که خدا خوب می داند که تو فرستاده او هستی ( احتیاجی به گواهی آنان نیست ) و خدا گواهی می دهد که منافقان دروغ گویانند .

اینان آن چنان در لجنزار کبر و خودخواهی و نفاق و دو رویی فرو رفته بودند که وقتی به آنان گفته می شد : بیایید تا پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) برایتان استغفار کند ، بلکه نجات یابید و به حقیقت ایمان دست پیدا کنید; از شدّت نخوت و خودپسندی ، سرهایشان را با حالت استهزاء و انکار تکان داده و تکبّر میورزیدند . نه حاضر بودند باطن خود را رو کنند ، و کفر خود را آشکار سازند ، تا مردم آنان را بشناسند و از آن ها فاصله بگیرند ، و نه راضی می شدند که از هواهای نفسانی و افکار شیطانی خویش دست شسته ، و ایمان بیاورند . از این رو خداوند هم با شدّت هر چه تمام تر با آنان برخورد کرده و خباثت باطنی ایشان را آشکار ساخته و می فرماید :

( وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللهِ لَوَّوْا رُؤُوسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ . سَواءٌ عَلَیْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ یَغْفِرَاللهُ لَهُمْ ) . (2)

و زمانی که به آنان گفته می شود : بیایید تا رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) ،