دانستنیهای علوی1 صفحه 1038

در جریان حکمیت از طبقه ای به نام «قراء» بسیار نام برده می شود. اکنون ببینیم آنها چه کسانی بودند؟

قراء جماعتی بودند که قرآن را نیکو تلاوت می کردند و اینها حتی در زمان پیامبر هم بودند و به این نام شهرت داشتند و از احترام خاصی برخوردار بوندند و

حتی در اشغال بعضی از مناصب بر دیگران مقدم می شدند. (323)

بعدها قاریان قرآن برای مشخص شدن خود کلاه مخصوصی به نام «برنس» (324) بر سر می گذاشتند و لذا به آنها «اصحاب برانس» هم گفته می شد.

قراء در کارهای سیاسی دخالتی نداشتند اما در حکومت عثمان از کارهای او انتقاد می کردند و سرانجام به این دلیل که او از حدود الهی خارج شده است بر او شوریدند و در قتل او شرکت جستند.

در جنگ میان امیرالمؤمنین و معاویه، جمعی از قراء از سیاسست و جنگ و به قول خودشان از فتنه ها کناره گیری کردند که از جمله آنها گروهی از یاران عبدالله بن مسعود بودند که در جنگ صفین گوشه گیری و اعتزال پیش گرفتند و به کناری رفتند (325) در مقابل آنها جمع کثیری از قراء کوفه و بصره و مدینه در جنگ صفین، در رکاب علی (ع) بودند و جمعی از قراء شام هم با معاویه همراهی می کردند (326) و همین قراء ساده لوح و مقدس بودند که در جریان حکمیت بازیچه دست توطئه گران و دشمنان علی (ع) قرار گرفتند و ستون اصلی حزب خوارج شدند.

مطلب دیگری که باید در اینجا مورد توجه قرار گیرد این است که بعضی از نویسندگان معاصر، از جمله دکتر نایف محمود، می کوشند پیدایش گروه خوارج و بازیهای حکمیت را با اصحاب عبدالله بن سبا مرتبط سازند. اینان می گویند این سبائیه بود که حزب خوارج را به وجود آورد و تمام توطئه های مربوط به حکمیت از آنها ناشی شد؛ آنها در باطن دشمن علی (ع) بودند و از یهود دستور می گرفتند.

مهمترین دلیل آنها این است که

سبائیه در قتل عثمان شرکت فعالانه داشتند و گرداننده معرکه بودند وسران خوارج مانند نافع بن ازرق و حرقوص بن زهیر و ابن کواء و افراد دیگر نیز در قتل عثمان فعال بودند و این نشانه نوعی رابطه میان آنهاست. (327)

نویسنده دیگری می گوید: افکار مسموم عبدالله بن سبا در پیکره امت اسلامی ریخته شد وازجمله معرکه صفین را به وجود آورد و افکار مسموم ابن سبا در مسأله حکمیت آشکار شد. (328)