دانستنیهای علوی1 صفحه 162

خلق را ایجاد نمود و بدون نیاز به اندیشه و فکر و استفاده از تجربه، آفرینش را آغاز کرد و بی آنکه حرکتی ایجاد کند و تصمیم آمیخته با اضطرابی در او راه داشته باشد جهان را ایجاد نمود. پدید آمدن هر یک از موجودات را به وقت مناسب خود موکول ساخت و در میان موجودات با طبایع متضاد هماهنگی بر قرار نمود. (1) در هر کدام طبیعت و غریزه مخصوص به خودشان آفرید و آن غرایض را ملازم و همراه آنها گردانید. او پیش از آنکه آنها را بیافریند از تمام جزئیات و جوانب آنها آگاه بود و به حدود و پایان آنها احاطه داشت و به اسرار درون و بیرون آنها آشنا بود. پس از آن خداوند طبقات جو را از هم گشود (2) و اطراف آن را باز کرد و فضاهای خالی ایجاد نمود و در آن آبی که امواج متلاطم آن روی هم می غلطیدند، جاری ساخت و آن را بر پشت بادی شدید و طوفانی کوبنده حمل نمود پس از آن باد را به بازگرداندن آن فرمان داد و بر نگهداریش آن را مسلط ساخت و به حدی که باید مقرون نمود فضای خالی در زیر آن گشوده و آب در بالای آن در حرکت بود سپس خداوند طوفانی برانگیخت که جز متلاطم ساختن آن آب کار دیگری نداشت و بطور مداوم امواج آب را در هم می کوبید.

طوفان بشدت می وزید و از نقطه ای دور سرچشمه می گرفت بعد از آن به آن فرمان داد تا آبهای متراکم و امواج عظیم آب را بر هم زند و امواج این دریاها را به هر سو بفرستد پس آن را همانند مشکی به هم زد. و با همان شدت که در فضا می وزید بر امواج آب نیز حمله ور شد. از اولش بر می داشت و به آخرش فرو می ریخت. قسمتهای ساکن آب را به امواج متحرک می پیوست آبها روی هم انباشته شدند و همچون قله کوه بالا آمدند و امواج روی آب کفهائی بیرون فرستاد و آن را در هوای باز و جوی وسیع بالا برد و از آن هفت آسمان را پدید آورد. آسمان پائین را همچون موج مهار شده و آسمان برترین را همچون سقفی محفوظ و بلند قرار داد بدون اینکه نیاز به ستون برای نگهداری آن باشد و نه میخهائی که آن را بندد سپس آسمان پائین را به وسیله کواکب و نور ستارگان درخشان زینت بخشید و در آن چراغی روشنی بخش و ماهی نور افشان به جریان انداخت که در مداری متحرک و صفحه ای جنبنده بگردند. (3)

آفرینش فرشتگان

پس آنگاه آسمانهای بالا را از هم گشود و مملو از فرشتگان مختلف ساخت (4) گروهی از آنان همیشه به سجده اند و رکوع ندارند و یا به رکوعند و قیام نمی کنند و یا در صفوفی که هرگز از هم پراکنده نمی گردد قرار دارند و یا همواره تسبیح می گویند و هرگز خسته نمی شوند. هیچگاه خواب چشمان آنها را نمی پوشاند و عقول آنها گرفتار نسیان و سهو نمی گردد بدن آنها به سستی نمی گراید و غفلت و

نسیان بر آنان عارض نمی شود و گروهی دیگر امینان وحی او و زبان او به سوی پیامبرانند و پیوسته برای رساندن حکم و فرمانش در رفت و آمدند. جمعی دیگر حافظان بندگان اویند و دربانان بهشت او، بعضی از آنها پایشان در طبقات پائین زمین ثابت و گردنهاشان از آسمان بالا گذشته و ارکان وجودشان از اقطار جهان بیرون رفته و کتفهای آنها برای حفظ پایه های عرض خدا آماده است و در برابر عرض او سر را پایین افکنده اند و در زیر آن بالها را به خود پیچیده اند. در میان آنها با کسانی که در مراتب پائین تر قرار دارند حجاب عزت و پرده های قدرت فاصله انداخته است. هرگز پروردگار خود را با نیروی وهم تصویر نکنند و صفات مخلوقان را برای او قائل نشوند. هرگز وی را در مکانی محدود نمی سازند و با چشم به او اشاره نمی کنند.

پی نوشتها

(1) «و لائم بین مختلفاتها» (هماهنگی برقرار کرد) ممکن است یک تفسیر این جمله این باشد که جهان ماده را از اتم به وجود آورده که دارای قسمتهای مثبت و منفی است و این هر دو در عین اینکه در دو قطب متقابل قرار دارند با هم سازش کرده و ساختمان اتم را به وجود آورده اند.
(2) «ثم انشاء سبحانه فتق الاجواء» (هماهنگی جو را هم از هم گشود) در این قسمت امام (ع) به چگونگی آفرینش جهان پرداخته که در ابتدا فضا و جو و هوا را آفریده و آبی در آن به وجود آورده و بادها را فرمان داده است تا آنها را به شدت به هم بزنند تا آنجا که کفهائی روی آب

قرار گرفته و آسمانها را با چنین وضعی به وجود آورده است.

از نظر دانشمندان امروز پیدایش جهان به این صورت است که ابتدا توده ای گاز بوده و سپس با حرکت دورانی که داشته به حلقه های مختلفی تقسیم شده و از هم جدا گردیده اند و شاید تعبیر امام (ع) به آب و کفهای روی آب اشاره به همین مطالب باشد زیرا توده های گاز آن چنان فشرده و متکائف بودند که شباهت به مواد مذاب داشتند. از این مواد آنها که سبکتر بودند در بالا قرار داشتند و مواد سنگینتر در درون و زیر. این همان چیزی است که از آن تعبیر به کفهای روی آب شده است که پس از جدایی از توده مرکزی کرات آسمان را تشکیل دادند.

(3) همانطور که سابقا نیز اشاره کردیم پیدایش کرات آسمانی از آب نه به معنی پیدایش از همین آبهای معمولی است بلکه منظور مواد مذابی است که کرات آسمانی را ساخته است. بنابراین امواجی هم که به وجود آمدند در همین مواد مذاب بودند و منظور از هفت آسمان هفت جهان بزرگ است که مجموعه جهانی که ما در آن زندگی می کنیم و تمام کراتی که با چشم و وسایل مختلف دیده می شود یکی از آنها و پائینترین آنها است. به همین دلیل می فرماید: «آسمان پائین را به وسیله کواکب و نور ستارگان درخشان زینت بخشید» . و اما اینکه می فرماید: «آسمان برترین را همچون سقفی محفوظ و بلند قرار داد بدون اینکه نیاز به ستونی داشته باشد» ممکن است اشاره به قانون جاذبه بوده باشد که عوالم بالا را در محل خود نگاه می دارد بدون