دانستنیهای علوی1 صفحه 297

به نظر می رسد عقلی که با رشد سنی کمال می یابد همان عقل طبع یا عقل فطری و خدادادی است و عقلی که تا آخر عمر با تجربه قابل افزایش است، عقل تجربه یا عقل مسموع است.

چنان که دیدیم در دو حدیث سن 28 سالگی، و در یک حدیث سن 35 سالگی، نهایت رشد سنی عقل بیان شده است.

شاید مراد این باشد که سن 28 سالگی برای افراد متعارف

نهایت رشد سنی عقل است و 35 سالگی برای افراد خاص.

به دیگر سخن، نهایت رشد سنی عقل در مورد افراد، متفاوت است. حدیث اول نیز که می گوید در پیری عقل جوان و قوی نمی شود، شاید ناظر به رشد عقل تجربه و ضمیمه شدن آن به عقل مطبوع باشد. شخصی که از عقل مطبوع استفاده کرده، از آن پیروی می کند و با اعمال دینی و اخلاقی و علم و تجربه اندوزی عقل تجربی اش را رشد می دهد، سن پیری برای او نهایت قوت و شادابی عقل است.

کاری از: دکتر رضا برنج کار

کتابنامه

1 قرآن کریم.

2 نهج البلاغه.

3 احیاء علوم الدین، محمدبن محمد الغزالی، چاپ اول، دارالهادی، بیروت/ 1412 ه. ق.