دانستنیهای علوی1 صفحه 397

بانک مرکزی از طریق به کارگیری عملیات بازار باز (خرید و فروش اوراق)، تغییر نرخ تنزیل، تغییر نرخ ذخایر قانونی و همچنین از طریق تعیین اعتبارات (به طور مستقیم) مبادرت به سیاست پولی می کند. (114)

3)سیاست های درآمدی.

ابزارهای مستقیم دولت برای تأثیرگذاری بر روند دستمزدها و قیمت ها به منظور تعدیل تورم است. البته این سیاست ها معمولا با فشار بر دستمزدهای واقعی، موجب تغییر توزیع درآمد نیز می شوند.

در کشورهای توسعه یافته، پنج نوع سیاست های عمده درآمدی تجربه شده است. یک نوع از آن بر رهنمودهای ناصحانه متکی است. این نوع سیاست تا حدودی کارفرمایان و کارکنان را تشویق می نماید تا نسبت به افزایش کم تری در دستمزدها و حقوق به توافق برسند. انواع دیگر شامل تثبیت دستمزدها، قراردادن یک حد قانونی برای افزایش دستمزدها و شاخص بندی دستمزدها است. (115)

4)سیاست اقتصادی خارجی.

در واقع همان به کارگیری سیاست های مالی و پولی در رابطه با صادرات و واردات است.

طبیعی است که با توجه به اطلاعات ناکافی و مسائل اقتصادی خاص دوران صدر اسلام، سیاست های اقتصادی دولت علوی در یک مفهوم تقریبی و به معنای نسبتا عام تری مورد بررسی قرار می گیرد.

2. 2 وضعیت اقتصادی به هنگام خلافت علی علیه السلام

پیش از آن که امیر مؤمنان علی علیه السلام زمام امور را به دست گیرد، تحولات اقتصادی عظیمی به تدریج در جامعه و حکومت روی داد و مناسبات متعادل اقتصادی عصر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم به شدت دگرگون شد: و عدالت اقتصادی رخ برتافت و استکبار اقتصادی جلوه یافت. این تحول در دوران خلیفه سوم به صورت چپاول اقتصادی و مسکنت مالی، جامعه را به بحران کشاند. ثروت ها و دارایی های عمومی در اختیار یک طبقه خاص قرار گرفت؛ به طوری که جامعه به شدت گرفتار انبوهداری و فزونخواهی از یک سو و نیازمندی و ناداری از دیگر سو شده بود.

نگاه مالک مدارانه حاکمان و زمامداران به مردمان و نیز به اموال و دارایی ها سبب می شد که هرگونه که خود می خواستند با مردمان و حرمت ایشان و نیز اموال و امانت هایی که در اختیار آنان بود، رفتار کنند.