دانستنیهای علوی1 صفحه 530

نفس فریبی (برای رسیدن به کمال)، نکته مهم روان شناختی است که امیرالمؤمنین علیه السلام آن را خاطر نشان ساخته است.

4 - موعظه و تذکر

یکی از عواملی که نقش مهمی در گرایش انسان به عبودیت و عبادت دارد، موعظه و تذکر است.

موعظه، فطرت انسان و تمایلات حق گرایانه وی را برجسته و فعال می کند و به فعلیت می رساند. البته ضریب تأثیر تذکر وابسته به نوع موعظه گر و همچنین چگونگی شنونده است. در صورتی که موعظه رسا و دلسوزانه و با روش مطلوب انجام شود و شنونده هم اهل عناد و لجاجت نباشد کم و بیش بروی تأثیر می گذارد. مولا می فرماید:

«ثمره الوعظ الانتباه»؛ (209) «ثمره موعظه، بیداری و تنبه است» .

موعظه بجا می تواند «پرده غفلت را کنار بزند»، (210) و «قلب را زنده کند» . (211)

سرمایه انبیاء برای هدایت مردم نیز تبلیغ و موعظه بوده است.

چه بسا افرادی که غرق گناه و فساد بودند ولی بر اثر شنیدن موعظه ای مؤثر و عمیق به کلی دگرگون گشتند و در مسیر حق و عبودیت قرار گرفتند و حتی از اولیاء بزرگ خدا گشتند.

حتی کسانی که اهل عبادت اند ممکن است بر اثر نوسانات روحی دچار به اصطلاح «قبض» و کم رغبتی شوند در این حالت نیاز

به عواملی است که نشاط عبادت را به آنها باز گرداند. موعظه و اندرز می تواند در این زمینه بسیار کارساز باشد.