دانستنیهای علوی1 صفحه 594

خدای سبحان فرمود: «اگر خدا را یاری کنید شما را یاری می کند و پایداریتان خواهد بخشید. (133) و نیز گوید: کیست که خدا را قرض الحسنه دهد تا برای او دو چندانش کند و او را پاداشی نیکو باشد. (134) اگر خدا از شما یاری می خواهد نه از روی خوار مایگی است و اگر از شما وام می خواهد نه به

سبب بینوایی است. از شما یاری خواسته در حالی که لشکرهای آسمان و زمین از آن اوست و اوست پیروزمند و حکیم و از شما وام می خواهد و حال آن که، خزاین آسمان ها و زمین از آن اوست و بی نیاز و ستوده است خداوند … این بخشایشی است از جانب خدا که به هر که می خواهد ارزانیش می دارد، که خدا صاحب بخشایشی بزرگ است. (135) می گویم آنچه می شنوید، از خداوند برای خود و شما یاری می خواهم. او مرا بسنده است که بهترین کارگزار است. (136)

گفته آمد که نصرت خدای بی نیاز، همانا اطاعت و فرمانبرداری از اوست که امیرالمؤمنین (علیه السلام) در گفتاری دیگر آن را سود بردن بدون تجارت می شمارد: «من اتخذ طاعه الله بضاعه أتته الأرباخ من غیر تجاره» . (137) هر کسی طاعت خدای متعال را سرمایه خود قرار دهد، سودهای فراوانی بدون تجارت به دست می آورد.

شکر خدای متعال

رابطه شکر با نعمت های الهی در روایات به ویژه در کلمات امام علی (علیه السلام) و همچنین در قرآن فراوان آمده است؛ در اکثر این کلمات اشاره به فزونی نعمت ها در ازای سپاسگذاری از خدای متعال است. در مقابل، ناسپاسی موجب زوال نعمت می گردد. اگر بخواهیم گزارش خلاصه ای از کلمات علی (علیه السلام) در برخی روابط بین شکر و ناسپاسی، و نعمت های الهی ارائه بدهیم، می توان گفت: «شکر خدای متعال بر نعمت هایش، سبب پایداری و دوام نعمت ها می شود (138)، نعمت های الهی را فزونی می دهد (139)، دژ و حصار نعمت هاست» (140)، کمی شکر موجب کاهش نعمت می شود (141)، ناسپاسی و عدم شکر بر نعمت های الهی باعث زوال آن می شود. (142)

یکی از راههای شکر، شکر عملی است،

بدین معنا که از نعمت های الهی، صحیح و آن نحوی که خدای متعال خواسته، بهره برداری کنیم، مال یکی از نعمت های برجسته خداوند است که اگر شکر آن را بجا آوریم، یعنی در راه صحیح از آن استفاده کنیم، خداوند بر مال انسان و جامعه، خواهد افزود و اگر ناسپاسی نسبت به این نعمت صورت پذیرد، یعنی آن را در غیر مسیری که خدای متعال خواسته است بکار ببریم دارایی از انسان و جامعه، زایل می شود: «لئن شکرتم لازیدنکم و لأن کفرتم ان عذابی لشدید» . (143) اگر سپاس گذار نعمت های الهی باشید، آن نعمت ها را می افزائیم و اگر ناسپاسی کنید، البته عذاب من شدید است.

توبه

توبه یکی از اسباب و وسایل معنوی است که آثار مادی و معنوی فراوانی در پی دارد. توبه حقیقی موجب تغییرات بنیادین در وضعیت شخصی افراد و همچنین جامعه می شود.

با استغفار درهای خزائن زمین و آسمان خدای متعال به سوی بندگانش باز می شود و جامعه از فقر و بیچارگی رهایی یافته و به سعادت و رفاه مادی نایل می گردد. با دقت در گفتار مولایمان علی (علیه السلام) آثار توبه از دیدگاه آن بزرگوار مشخص می شود: