دانستنیهای علوی1 صفحه 595

ایزد تعالی بندگانش را که مرتکب اعمال ناشایست شوند، به کاسته شدن میوه هاشان و نگه داشتن برکات از ایشان و فروبستن خزاین خیرات به روی آنان می آزماید. تا توبه کنندگان توبه کنند و گناهکاران از گناه کردن بازایستند و پند گیرندگان پند گیرند. و آن که اراده گناه کرده منزجر گردد.

خداوند، آمرزش خواستن را سبب فراوانی روزی و رحمت بر آفریدگان قرار داده، که فرماید: (از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او آمرزنده است و

بکرات خویش را از آسمان بر شما فرو می بارد و شما را به اموال و فرزندان مدد کند.) (144) پس خداوند رحمت کند کسی را که به توبه روی آورد. (145)

استدراج

مراد از استدراج آن است که هر کس نعمت های فراوان به او می رسد به خاطر عبد خوب بودن نیست، بلکه به جهت مهلت دادن به به نده گناهکار است و هر چه گناه می کند به او نعمت بیشتری می دهد تا شاید از راه نعمت دادن شرم کند و برگردد.

خدا او را به حال خود وامی گذارد تا به عذاب بسیار سخت در دنیا یا آخرت، و یا هم در دنیا و آخرت مبتلا سازد. (146) امام علی (علیه السلام) درباره استدراج بیانات مختلفی دارد که به یک نمونه آن اشاره می شود:

اذا رأیت الله سبحانه یتابع علیک النعم مع المعاصی فهو استدراج لک (147)

هنگامی که خدای سبحان با وجود گناهانت نعمت هایش را پی در پی بر تو می فرستد، پس آن برای تو استدراج است.

همچنین تعبیرهایی نظیر این که: «چه بسا احسان ممکن است همراه با استدراج باشد، (148) بر حذر باش از نعمت هایی که همراه با گناه به تو می رسد، (149) در کلمات حضرت (علیه السلام) آمده است.

سنت های الهی در کلمات امیرالمؤمنین (علیه السلام) فراوان آمده است و بیان تفصیلی و تحلیلی هر یک از گنجایش این نوشتار خارج است و به آنچه تفصیلا گذشت، اکتفا می گردد و به برخی دیگر که به نحو قضایای شرطی در کلمات امام علی (علیه السلام) آمده است و در عرصه کارکردهای اقتصادی در سطح رفتارهای خرد یا کلان، مؤثر است اشاره می گردد: