دانستنیهای علوی1 صفحه 639

داشتن مصحف فاطمه و جفر و جامعه برای اهل بیت در روایات نوعی نشانه امامت و علامت شناسایی امام و برتری او بر دیگران از نظر اتصال به وحی و آگاهی به دین و دستیابی به متون مهم شناخته شده است و این وسیله معمولا برای خاندان علوی کار ساز و در مقام احتجاج مؤثر بوده است. به همین دلیل نوشته های یاد شده، همواره به عنوان کتابهای مستقل تلقی گردیده است و با عنوان: خلفت فاطمه مصحفا ما هو قرآن، (59) عندی مصحف فاطمه لیس فیه شی من القرآن، (60) مصحف فاطمه ما فیه آیه من القرآن (61) آمده. در این سیاق و بیان این نکته آمده است.

ویژگیهای مصحف امام علی علیه السلام

مصحف امام علی صرف نظر از مشخصات کلی و توضیحاتی که در چگونگی گردآوری آن در گزارشها آمده، مختصاتی ذکر شده که در هیچ یک از مصحفهای آن زمان منعکس نیست. این مختصات بیشتر جنبه محتوایی داشته و شاکله کتاب را از شکل قرآن کنونی در می آورده است.

از سوی دیگر تعبیراتی که در روایات درباره ویژگیهای مصحف آمده تفسیرپذیر و جای نقد و بررسی دارد. به این دلیل یکبار باید در اصل این ویژگیها سخن گفته شود و یکبار در معنا و تفسیر آنها و در نهایت نتیجه گیری که از این مشخصات گرفته می شود و چهره کلی مصحف را از کتاب قرآنی صرف، به کتابی تفسیری دگرگون می سازد.

کتاب علی علیه السلام و مصحف علی علیه السلام

مقدمه

کسی که در منابع حدیثی شیعه جستجویی داشته باشد در می یابد که احادیثی از ائمه اهل بیت، برگرفته شده از نوشته هایی است به نام: «کتاب علی» . ائمه ده ها بار در کلمات خود در استناد به حکمی می گفته اند: وجدنا فی کتاب علی، فی کتاب علی کذا، هکذا فی کتاب علی، ذلک فی کتاب علی. در برخی از این روایات تصریح دارد، که این کتاب طریق مشخصی داشته، به این معنا که آمده است: فی کتاب علی قال رسول الله کذا، و حتی چگونگی نقل از پیامبر هم مشخص شده است، چون آمده: إن فی کتاب علی، الذی املاه رسول الله: به درستی در کتاب علی آمده: کتابی که پیامبر خدا بر او خوانده است. یا به صورت انحصاری گفته شده: کتاب علی، الذی هو املاء رسول الله. یعنی این کتاب تماما توسط پیامبر املا شده است.

نکته قابل توجه آنکه بیشترین این روایات از امام

باقر و امام صادق علیه السلام روایت شده و از دیگر ائمه بسیار نادر نقل شده است. (62)

بنابراین کتاب علی با روایات متواتری که در منابع آمده وجودش تردیدناپذیر است، اما در اینجا چند سئوال مطرح است: