دانستنیهای علوی1 صفحه 690

در روایتی دیگر از امام علی (ع) سؤال شد، چرا شما بیش از دیگر اصحاب رسول خدا (ص) حدیث روایت می کنید؟ حضرت فرمود: «انی اذا کنت سألته أعطانی، و اذا سکت ابتدأتی» من هنگامی که سؤال می کردم پیامبر جوابم می گفت و هنگامی که ساکت می شدم پیامبر خود به من حدیث

می گفت. (69)

بزرگان اهل سنت هم به این حقیقت اذعان دارند که عالم مدینه که علم همه عالمان آن به وی منتهی می شد امام علی بود. (70) و ایشان را از جمله کسانی شمرده اند که فتاوی بسیار صادر کرده اند. (71) و علت فتاوی زیاد ایشان را ابوزهره اینگونه بیان می کند: «ایشان حدود 30 سال بعد از رحلت پیامبر (ص) فتوا می داد و ارشاد و راهنمایی می کرد. و او دقیق و طالب حقایق بود. او حدود پنج سال در کوفه اقامت کرد و قطعا در آن شهر فتواها و قضاوتهایی را به جا گذاشت و در آن شهر در ارشاد و راهنمایی منحصر بود و او به زیادی علم و عمق علم شناخته شده بود. او در عصر خلفای پیشین هم تنها فتوا می داد و به این کار اشتغال داشت. او در تمامی کارهای مشکلی که نیاز به بررسی و دقت همه جانبه داشت مشارکت می نمود و قدرت استنباط و دقت خود را به کار می گرفت. (72)

اما به همه این اعترافات که از سوی صحابه و بزرگان محدثان اهل سنت مبنی بر زیاد بودن روایات و فتاوی امام علی (ع) صورت گرفته ارقام روایات آن امام در مصادر حدیثی اهل سنت بسیار کم تر از این مقدار توصیفات می باشد. به گزارش ابن حزم اندلسی مجموع روایات آن امام در مصادر صحاح اهل سنت بالغ بر 536 حدیث است. (73) که البته این آمار بر اساس روایات موجود در مسند ابن محلد که بزرگترین کتاب مسند در آن عصر بوده ارایه نشده است. (74)

اما روایات امام علی (ع) در مسندهای دیگر به قرار زیر می باشد: در مسند طیالسی (م

203 ه) 103 روایت، در مسند حمیدی (م 219 ه) 23 روایت، در مسند احمد بن حنبل (م 241 ه) 819 روایت، در مسند ابویعلی موصلی (م 307 ه) 368 روایت، و در المسند الجامع (معاصر) 424 روایت از صحاح ششگانه و چند مسند به صورت غیرتکراری، گرد آمده اند. (75)

مجموعه دیگر روایاتی که با تکرار از امام علی (ع) گردآوری شده، تعداد 2258 روایت است که جلال الدین سیوطی در کتاب مسند علی بن ابی طالب از مصادر مختلف حدیثی اهل سنت استخراج کرده است. (76) روایات این مسند شامل تمامی روایاتی است که سند آن به امام علی (ع) می رسد چه نقل از پیامبر (ص) نماید و چه حاکی از خود امام علی (ع) باشد. حداکثر روایات امام علی (ع) را از طریق اهل سنت، یوسف اوزبک در دوره هفت جلدی مسند علی بن ابی طالب گرد آورده است. احادیث موجود در این مسند بیش از هفده هزار حدیث می باشد که با سندهای مختلف و کتابهای مختلف و ارزیابی آن احادیث، این مجموعه را فراهم آورده است. (77)

شیخ محمد ابوزهره ضمن اقرار به کم بودن احادیث امام علی (ع) در مصادر حدیث اهل سنت، دلیل این امر را بیان می کند او می گوید: «بر ما لازم است که در اینجا اقرار کنیم که فقه علی و فتاوی و قضاوت های او در کتاب های اهل سنت [چنان که باید] روایت نشده است. در حالی که وی بیش از دیگر صحابه رسول خدا (ص) با ایشان ارتباط داشت چه آنکه همراه رسول خدا بود در حالی که قبل از بعثت بچه ای بیش نبود و این همراهی ادامه داشت تا رسول خدا

رحلت کرد و از این رو لازم بود که در کتاب های حدیثی چندین برابر آنچه که از او نقل شده، می آمد. در این صورت باید سبب مخفی ماندن برخی روایات امام علی (ع) و فقه ایشان از تمامی مسلمین شناخته شود. پس ما می گوئیم: به طور قطع حکومت اموی تأثیر جدی در اختفای بسیاری از آثار علی (ع) در فتوا و قضاوت را داشته است؛ چون معقول نیست که بر فراز منبرها لعن علی کنند و علما را در روایت علم او آزاد بگذارند و ایشان بتوانند فتاوی و آراء و گفته های او را برای مردم نقل کنند. مخصوصا مطالبی که با اساس حکومت اسلامی ارتباط داشت. در حالی که عراقی که علی در آن زندگی کرده بود و علم او در آن منتشر شده بود، در ابتدا و اواسط حکومت اموی در اختیار حکمرانانی سخت گیر و شدید بود که ممکن نبود که بگذارند آرای علی در بین جماعت مسلمان شایع شود. و اینان بودند که شبهه و شک در مورد آن امام می پراکندند.» (78)

از جمله شواهد این گفته ابوزهره، روایات حسن بصری است وی احادیث پیامبر را نقل می کرد و هنگامی که از امام علی (ع) نقل روایت می کرد نامی از ایشان نمی برد. یونس بن عبید نقل می کند که از حسن بصری پرسیدم: ای ابوسعید! تو می گویی: «قال رسول الله» در حالی که تو پیامبر را درک نکرده ای؟ او گفت ای برادرزاده، از مطلبی پرسیدی که قبل از تو کسی نپرسیده بود و اگر نزدیکی تو به من نبود به تو جواب نمی دادم. من در روزگاری زندگی می کنم که می بینی [حکومت حجاج بن یوسف ] هر