دانستنیهای علوی1 صفحه 692

در برهه اول، امام علی (ع) همچون ماهی در پرتو شعاع خورشید خودنمایی نداشتند و تابع اوامر پیامبر و در اختیار ایشان بودند. از ایشان در این برهه، بیشتر روایات تاریخی که حاکی از نقش ایشان در حوادث صدر اسلام است باقی مانده است. همچنین برخی قضاوت های آن امام در آن عصر، به عنوان روایت نقل شده است.

امام در آن عصر، آموزش آموزه های پیامبر و همچنین نگاشتن املاهای پیامبر را بر عهده داشت. مهمترین روایات و بخش بزرگی از آنها در سالهای پس از فوت پیامبر صادر شده، و موضوعات مختلف و متناسب با هر زمان از ایشان نقل شده است.

به طور کلی امام علی (ع) در برهه دوم یعنی عصر خلفای سه گانه حل مشکلات علمی و فقهی، مشکلات قضایی و بیان سیره نبوی و آموزه های ایشان را برعهده داشتند و موضوعات روایات خود شهادت بر صدور در این برهه دارند. (چنانکه خواهد آمد)

در برهه سوم و عصر خلافت ایشان نیز مباحث سیاسی، جهات نظامی و جهاد، دفاع از حقوق مسلمین و مکاتبات

مهمترین موضوع روایات ایشان می باشد. تفصیل موضوعات مختلف و مهم را در روایات ایشان شاهد خواهیم بود.

شیوه های نشر احادیث علوی

توضیح

امام علی (ع) مطالب خویش را به شکلهای مختلفی بیان کرده اند که شنوندگان احادیث ایشان از آنها تأثیرپذیرند و از آنها استفاده کنند. از سوی دیگر عوامل متعددی موجب ماندگاری و نشر احادیث ایشان در بین مردم بود. اینک مهمترین شیوه های بیانی حضرت در احادیث را که موجب نشر آنها شده است، بررسی می کنیم.

الف - خطابه ها

از جمله شیوه هایی که امام علی (ع) پس از خلافت خویش بسیار از آن در نشر کلمات خویش استفاده جست، خطابه های عمومی بود. عرب هم که به خصوص در آن عصر به فصاحت و بلاغت عشق می ورزید، با شنیدن خطبه های ایشان تحت تأثیر شدید قرار می گرفتند و قدرت حافظه خویش را در حفظ آنها به کار می بستند. هنرهای بیانی آن حضرت تا به آنجا ظهور کرد که خطابه ای پرمعنی با استفاده از کلمات بدون الف انشا کرد. (83) و در خطابه ای دیگر تمامی کلمات آن بدون نقطه بودند. (84)