دانستنیهای علوی1 صفحه 699

8 کتاب الدیات، تألیف ظریف بن ناصح

وی که از ثقات اصحاب امام باقر (ع) بوده، کتابی را که امیرالمؤمنین (ع) در آن دیات جان و اعضا و منافع بدن را برای امیران و سران سپاه نگاشته بود، جمع آوری و نقل کرده است. (126)

شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه این کتاب را از جمله اصول مورد اعتماد اصحاب معرفی کرده است. (127) از این کتاب با نامهای دیگری چون کتاب الفرائض و کتاب ما افتی به امیرالمؤمنین فی الدیات هم نام برده اند. (128)

از اسناد این کتاب چنین استفاده می شود که این کتاب مشهور بوده و در موارد متعددی بر ائمه عرض شده است. در کتاب کافی روایت عرضه این کتاب بر امام صادق (ع) و امام کاظم (ع) و امام رضا (ع) آمده است. (129)

نگاهی اجمالی و کلی به موضوعات روایات امام علی (ع)

1 روایات عقایدی امام علی (ع)

الف خداشناسی در روایت علوی

امام علی (ع) در کلمات بسیاری، حقایق پرمغز از خداوند و توحید و صفات الهی به گونه ای بدیع سخن گفته است. امام برترین معارف را شناخته خدا دانسته (130) و برکات بسیاری بر خداشناسی شمرده اند. (131)

در تشریع شیوه های خداشناسی، راه فطرت را مهمترین راه شناخت دانسته است (132) و راه عقل را به شکل های مختلف به سوی خداشناسی پیموده است. از طریق علاماتی چون تدبیر (133) و حدوث خلقت (134) و خودشناسی (135) و نقض اراده ها (136) به اثبات وجود خدا دست یازیده اند.

راه سوم از طریق قلب است که با کنارزدن حجاب های نور ممکن است و امام علی (ع) در مناجات و ادعیه بلند خویش توفیق در این راه را از خداوند خواستار شده است. (137)