دانستنیهای علوی1 صفحه 910

در سالهای بعد امام علیه السلام با بدست آوردن

چند قطعه زمین در حواشی مدینه، کار کشاورزی را آغاز نمود. در همین سالها بود امام علیه السلام به کنیه ابوتراب که نشان دهنده شدت علاقه آن حضرت به کار کردن بر روی زمین است. اشتهار یافت. شیخ صدوق در علل الشرایع از ابن عمر نقل می کند:

«من همراه پیامبر صلی الله علیه وآله بودم که در نخلستانهای مدینه دنبال علی علیه السلام می گشت، در همین حال به بوستانی رسید و به درون آن نگاه کرد و علی علیه السلام را دید در حالی که در آن زمین کار می کرد و گرد و خاک بر رویش نشسته بود، پس فرمود: مردم را نمی توان سرزنش کرد که تو را ابوتراب صدا می کنند!» (41)

توضیح

رسولخدا صلی الله علیه وآله در سال یازدهم هجری به ملاقات پروردگار شتافت و با رحلت آن حضرت مرحله جدیدی از زندگی امام علیه السلام شکل گرفت. در یک نگاه کلی می توان گفت در این دوره، دستگاه سیاسی جدید که کاملا بر خلاف توصیه های اکید رسولخدا صلی الله علیه وآله و میل آن حضرت شکل گرفته بود علاقه ای به جذب امام علیه السلام نداشت و قابلیت هاو ظرافیت های وجودی امام علیه السلام نیز بسیار فراتر از گنجایش اراده حاکم بر دستگاه خلافت بود. از این رو در طول این دوره 25 ساله امام علیه السلام عرصه فعالیت های خود را از جهاد سیاسی، فرهنگی به جهاد اقتصادی منقل نموده و الگوی نمونه ای از رفتار بنگاه اقتصادی را در اختیار بشریت قرار داد. تحولات مربوط به این دوره از زندگی امام علیه السلام را در چند محور بررسی می کنیم.

3 1 تحول در زمینه درآمدهای عمومی امام

یکی از تحولات مربوط به این دوره قطع سهم ذی القربا از سهام خمس بود که در زمان ابوبکر اتفاق دادو بعدها نیز تداوم یافت. ابن عباس می گوید:

«خمس در زمان رسولخدا صلی الله علیه وآله بر شش سهم بود، برای خدا و رسول دو سهم ویک سهم برای نزدیکان پیامبر صلی الله علیه وآله و … تا اینکه رسولخدا صلی الله علیه وآله وفات یافت و ابوبکر خمس را بر سه سهم جاری نمود» . (42)

بنابراین پس از رسولخدا صلی الله علیه وآله امام علی علیه السلام دیگر از ناحیه خمس درآمدی نداشت.