دانستنیهای علوی1 صفحه 935

«آنگاه که تاریکی شب همه جا را فرا می گرفت قنبر را (هم) صدا می زد و با کوله باری از خرما و آرد به سوی خانه هایی که قبلا آنها را شناسایی کرده بود به راه می افتاد، به گونه ای که هیچکس از کار او آگاه نمی شد. به او گفتم: ای پدر چه چیز شما را از اعطای در روز باز می دارد؟ فرمود: پسرم صدقه پنهانی، خشم پروردگار را فرو می نشاند» . (178)

محمد بن الصمه از طریق پدرش از عموی خود نقل می کند:

«شبی در مدینه مردی را دیدم، که مشکی بردوش و قدحی در دست گرفته بود و می گفت: ای خدای من، که صاحب اختیار و آفریدگار و پناه دهنده مؤمنانی، قربانی امشب مرا بپذیر، به چیزی جز آنچه در این قدح دارم و آنچه بر دوش کشیده ام به شبانگاه در نیامده ام، و تو خود می دانی که من علیرغم شدت گرسنگی و نیازی که به این مشک داشتم، به خاطر هدیه به پیشگاهت آن را از خود دریغ داشتم، پروردگار من!، پس روی مرا بر نگردان و دعایم را بپذیر! . بدو نزدیک شدم، تا آن آن که او را شناختم، او علی بن ابی طالب بود، به سراغ مردی رفت و اطعامش نمود. (179)

حکایت در نقل شیوه کمک های مالی امام علیه السلام بسیار زیاد است، جهت اختصار فقط به برخی از ویژگیهای مهم انفاق ایشان اشاره می کنیم.

تحلیل ویژگیهای انفاق امام علیه السلام

یک.

شدت اهتمام به محرومان در نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام رفع نیاز نیازمندان یک مسئولیت بزرگ انسانی و ایمانی است که غفلت از آن تحت هیچ شرایطی روا نیست. احساس این مسئولیت در وجود مبارک آن حضرت چنان بود که غم بینوایان حضرتش رابه شدت اندوهگین می ساخت. زمانی که حضرت علاوه بر ثروت شخصی، بیت المال مسلمانان را نیز در اختیار داشت. در میان تمامی این امکانات، طعم گرسنگی را در سراسر شبها با خود مرور می کرد. و حتی پس از آنکه تمامی بینوایان پیرامون خود را می نواخت، باز هم آسوده خاطر نمی گشت و می فرمود:

«شاید در حجاز و یا یمامه کسانی باشند که هنوز از یافتن قرص نانی نا امیدند و هیچ خاطره ای از سیری بر ذهنشان نقش نبسته است» . (180)

دو. اخلاص در انفاق انفاق مال و چشم پوشی از دست مایه شیرین زندگی، از ثمرات توحیدو ایمان به نعیم آخرت است. هر قدر ایمان انسان به توحید و معاد راسخ تر شود، همت او در انفاق بالاتر و اخلاصش بیشتر خواهد گردید. امام علی علیه السلام که در ایمان و تقوی در اوج قله کمال بود، در کمک به فقیران، چیزی جز رضای پروردگار را در نظر نمی گرفت. بهترین گواه این امر، ذات اقدس پروردگار است که اخلاص او را چنین ستوده است.

«و غذای (خود) را با اینکه به آن علاقه (و نیاز) دارند به «مسکین» و «یتیم» و «اسیر» می دهند! و (می گویند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام می کنیم، و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی خواهیم! ما از پروردگار خائفیم در آن روزی که عبوس وسخت است» (181)