دانستنیهای علوی1 صفحه 939

تمامی اموالی که در ینبع دارم؛ آنچه (آب هایی) که مال من شناخته می شوند و پیرامون آنها را وقف نمودم، و همچنین بردگان آنها را به جز «رباح» و «أبا نیزر» و «جبیر» که آزاد هستند و کسی را بر آنها حقی نیست؛ آنها آزاد شدگان من اند، پنج سال بر روی زمین کار می کنند و حق مخارج خود و خانوده شان در همان مال است. علاوه بر این آنچه که در «وادی القری» دارم تماما مال فرزندان فاطمه است (ثلث آن وقف است) و برده های آن صدقه اند. و هر آنچه که در «دیمه (وادی ترعه) دارم و برده های آن را وقف نمودم به جز «زریق» که برای اوست مثل آنچه برای دوستانش نوشتم. و هر آنچه که در «اذینه» (إذنیه) دارم و برده های آن را وقف نمودم. و «فقیرین» همانطور که می دانید در راه خداوند وقف است. و آنچه که از دارایی ام در اینجا نوشتم، صدقه واجبه قطعیه (کنایه از وقف) است، چه من زنده باشم یا مرده، موارد مصرف آن عبارت است از هر أمری که موجب خشنودی خدا و در راه خدا باشد و خویشاوندان از بنی هاشم و بنی المطلب و نزدیک و دور، و سرپرستی این کار به عهده حسن بن علی است، در حد متعارف از آن استفاده می کند و در هر جایی که خداوند به او نشان می دهد در امور حلال خرج

می کند. و هیچگونه حرجی بر او نیست. اگر او بخواهد مقداری از مال را بفروشد و دینی را أدا کند، (و یا قسمت دیگری از آن را آباد کند) این کار را بکند، در این کار حرجی بر او نیست و اگر خواست جزء املاک قرار دهد.

و [سرپرستی] فرزندان علی و موالی و اموال ایشان به عهده حسن بن علی است.

و چنانچه خانه حسن بن علی از خانه های موقوفه نبود و خواست آن را بفروشد، این کار را بکند، حرجی بر او نیست، و اگر فروخت باید پول آن را سه قسمت کند، قسمی را در راه خدا و قسمی در حق بنی هاشم و بنی المطلب، و قسمی را در حق آل ابی طالب، صرف نماید و در میان آنها به گونه ای که خداوند به او نشان می دهد توزیع کند.

و اگر برای حسن حادثه ای رخ دهد و حسین زنده باشد، این کار با حسین بن علی است و حسین همانند آنچه به حسن دستور دادم عمل کند؛ به نفع اوست هر آنچه به نفع حسن نوشته ام و بر عهده اوست هر آنچه بر عهده حسن است.

و برای فرزندان پسران فاطمه از صدقات علی همانند چیزی است که برای فرزندان علی است و آنچه که در خصوص دو پسر فاطمه (حسن و حسین علیهما السلام) قرار داده ام به خاطر خشنودی خدای عزّوجلّ و بزرگداشت احترام رسول الله صلی الله علیه وآله و تعظیم و احترام ورضایت آن دو بوده است.

و اگر برای حسن و حسین حادثه ای رخ داد، دیگری از آن دو، در میان فرزندان علی نگاه کند، پس اگر

در جمع آنها فردی را که هدایت، اسلام و امانت داری اش مورد رضایت باشد یافت، اگر خواست، تولی این کار را به او واگذارد. و اگر چنین کسی در میان آنها نیافت، این کار را بر عهده فردی مورد قبول از خاندان ابوطالب وانهد، و اگر مشاهده نمود که بزرگان و صاحبان اندیشه خاندان ابوطالب از دنیا رفته اند، فرد مورد رضایت از بنی هاشم را قرار دهد، و با کسی که تولی این کار را به او وا می نهد شرط کند، که اصل مال را به حال خود باقی بگذارد و درآمد آن را به نحوی که دستور دادم در راه خدا و خشنودی او و ذوی الارحام از بنی هاشم و بنی المطلب، و دور و نزدیک، هزینه کند، چیزی از آن [اصل مال] فروخته نمی شود و بخشیده نمی شود و ارث برده نمی شود …

این حکمی است که علی درباره اموالش صادر نمود، فردای آن روزی که به «مسکن» (195) قدم نها. شاهد [این وصیت نامه] بود أبو سهر بن أبرهه، وصعصعه بن صوحان، و یزید بن قیس، و هیاج بن أبی هیاج و نوشت آن را علی بن ابی طالب به دست خودش [به تاریخ] ده روز مانده به پایان جمادی الاولی سال سی و هفت (سی و نه).» (196)

مواردی از موقوفات امام علیه السلام که تا کنون ذکر گردید به لحاظ موارد مصرف، وقف عام به حساب می آیند. زیرا در تمامی این موارد، مال در راه خداوند و برای جلب خشنودی او وقف شده است. و موارد مصرف آن، عنوان کلی سبیل الله است. البته در اینگونه موارد واقف می تواند در عنوان کلی