وصال خویشان: چشم اندازی به صله رحم در آیات و روایات صفحه 8

فصل اول: کلیات

1. مفهوم شناسی

«صله»، مصدر فعل (وَصَلَ) از ریشه «وَصْل» است که در مقابل «فَصل» قرار می گیرد و به معنی اتصال و پیوستگی است. ازاین رو، به نماز که میان بنده و خدا ارتباط برقرار می کند، «صلاه» می گویند. بنابراین، صله از نظر لغوی به معنای پیوستن است.(1)

به محل استقرار و رشد جنین «رَحِم» گفته می شود. جمع رحم، «ارحام» است و به خویشاوندان به اعتبار انتساب به یک رحم، ارحام گویند.(2)

بر اساس روایتی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، خداوند هنگام خلق رَحِم خطاب به او فرمود:

أَنَا الرَّحْمنُ وَ أَنْتَ الرَّحِمُ، شَقَقْتُ اسْمَکَ مِنِ اسْمِی فَمَنْ وَصَلَکَ وَصَلْتُهُ وَ مَنْ قَطَعَکَ قَطَعْتُهُ.(3)

من رحمانم و تو رَحِم. اسمت را از اسم خود گرفتم. هر کس به تو بپیوندد، من نیز به او می پیوندم و هر کس از تو جدا شود، من هم از او جدا می شوم.

«صله ارحام»، به معنی ارتباط با خویشاوندان است که از واجبات دینی

1- حسن عمید، فرهنگ فارسی عمید، ج 2، ص 1629.
2- راغب اصفهانی، مفردات قرآن، ماده رحم؛ سیدمحمد حسین طباطبایی، المیزان، ج 4، ص 138.
3- محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 74، ص 95، ح 25.