جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 136

اجتماعی جدید بحثهای مربوط به انگیزه‌های فرامادی و معنوی را تکامل بخشیدند.

البته ممکن است این سئوال مطرح شود که چرا عده‌ای از انسانها از این انگیزه‌های معنوی غافل و یا بی‌توجهند؟ در پاسخ می‌توان گفت که: «این انگیزه‌ها به دلیل ماهیت خاص انسان از یک سو تحت تاثیر عوامل اجتماعی دگرگون شده و از سوی دیگر به دلیل وجود مسایلی از قبیل توجه زیاد به نیازهای مادی نادیده انگاشته می‌شوند یعنی به دلیل توجه بیش از حد انسان به انگیزه‌های جسمانی، انگیزه‌های روحی انسان مورد غفلت اقع شده و فراموش می‌شود.» [170] درباره انگیزه‌های معنوی می‌توان گفت که اگر چه علم تجربی تاکنون نتوانسته است تصویری روشن از آنها ارائه دهد اما بسیاری از روانشناسان اجتماعی جدید به وجود انگیزه‌های معنوی و تاثیر آن در کنش‌های انسانی معترفند.

با توجه به رهنمودهای اسلامی که از وحی نشأت می‌گیرد انسان دارای نیازهای جسمی و روحی است. مثلا خداجویی و بقا طلبی از جمله نیازهای روحی هستند. با توجه به آموزهای دینی فقط خداوند است که می‌تواند همه نیازهای انسان را بطور کامل برآورده سازد. چرا که او قادر مطلق است و همه به او محتاج هستند.

رابطه شهادت طلبی با جهاد

یکی از بسترها و سنگرهای بروز و ظهور و حضور شهادت طلبی جهاد است. در عرف و اصطلاح دینی، جهاد معمولا به همه کوششها و تلاشها و مبارزات و مجاهدات چه در عرصه مبارزه با نفس و چه در سنگر مبارزه با دشمنان دیانت و شریعت و چه سایر فداکاری‌ها و ایثارها با مال و جان، گفته می‌شود. در اصطلاح قرآن «مجاهد» کسی است که در راه خدا «جهاد» می‌کند و در تحقق آرمانهای مقدس می‌کوشد و اهل قعود و سکوت و سکون نیست و اگر در این طریق کشته شد «شهید» نام می‌گیرد. جهاد کنش یا واکنشی است که در راه مبارزه با دشمنان داخلی و خارجی و با انگیزه تحقق امر خدا و استقرار دین خدا و برقراری عدالت و دفاع از ارزشهای والای انسانی دینی و حفظ منابع و منافع و مصالح مسلمین و جلوگیری از تسلط دشمنان و مقابله با آنها است. جهاد و شهادت ارتباط مستقیمی با هم دارند. شهید کسی است که در زندگی قبل از مرگش در جهاد شرکت کرده و در صف مجاهدان کشته شده است و از طرفی جهاد و پیروزی در آن بدون آمادگی برای از خودگذشتگی و جانبازی و شهادت قابل دستیابی نیست زیرا