جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 139

برسد. نتیجه اینکه جهاد یکی از عبادات بزرگ و مفروض الهی است و حضور در عرصه آن از سنتهایی است که تعلق به اشخاص و زمان و مکان خاصی ندارد و همه انسانها در صورت وجود شرایط ملزم و مکلف به حضور در این امتحان هستند. چنانکه از پیامبر اسلام (ص) منقول است: مسلمانی که جهاد نکرده باشد و در دلش آرزوی جهاد نداشته باشد اگر بمیرد به شعبه‌ای از نفاق مرده است و یا در جایی دیگر، رهبانیت امت خود را جهاد می‌داند. با توجه به این احادیث نبوی، حتی اگر کسی تا آخر زندگی فرصت و یا شرایط حضور عرصه جهاد و شهادت را نیابد و یا اینکه جهاد نباشد که او حاضر شود باید آرزو و اشتیاق جهاد و شهادت داشته باشد. و این شوق میسر نیست مگر اینکه او اخلاص داشته و انسانی منافق و ریاکار نباشد آمادگی برای موفقیت در موقعیت ابتلا و امتحان است که اوج اشتیاق و استقبال اولیاءالله از جهاد و شهادت را توجیه‌پذیر می‌نماید. چنانکه در معارف اسلامی و بسیاری از ادعیه ما این آرزو مطرح شده است. از جمله در عبارت مشهور «یا لیتنا کنا معکم فافوز فوزا عظیما» به این موضوع اشاره شده است.

رابطه شهادت طلبی و اصلاح طلبی (امر به معروف و نهی از منکر)

واژه اصلاح طلبی در فرهنگ ما تا حد زیادی نزدیک به امر معروف و نهی از منکر است. زیرا هم در بردارنده اقامه راستی و درستی و دعوت به صلح و صلاح و اصلاحات و بازنگری می‌باشد و هم در بردارنده مقابله با زشتیها و ناراستیها و کژیها و انحرافات از معیار عدل و حقیقت و مقابله با منکر و فساد است. اصولا مصلحان اجتماعی بدنبال صلاح و اصلاح هستند. و این میسر نیست مگر آنکه حقیقت خواهی و شایسته سالاری و شایسته گفتاری و شایسته پنداری مکشوف و شایسته رفتاری حاکم گردد، و از تعصبات کورکورانه نژادی و جناحی و منکرات سیاسی، اقتصادی، فرهنگی نهی گردد. چنانکه سالار شهیدان انگیزه قیام خود را اصلاح طلبی و امر به معروف و نهی از منکر می‌دانند، بسیاری از انقلابات، نهضتها و اصلاحات واقعی جلوه‌ای از امر به معروف و نهی از منکر هستند. اصولا اصلاحات و امر به معروف و نهی از منکر در حکم یک فریضه است. یک مسلمان موظف است همیشه به اصلاح خود و اصلاح انحرافات اجتماعی اهتمام ورزد و از این فریضه اجتماعی و دینی رویگردان نباشد. در حدیث معروفی امام باقر (ع) می‌فرمایند: (امر به معروف و نهی از منکر) «فریضه‌ای است که تشریع شده تا در پرتو آن