جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 141

حفظ جان و آبرو نمایند؟ آیا «جان» و «وجود» آنها برای جامعه از نظر علمی و معنوی کم‌ارزش بود که از آن می‌گذشتند؟ بنابر آنچه مطرح شد می‌توان بیان داشت که شهادت طلبی نقطه اوج اصلاح‌طلبی و اقامه امر به معروف و نهی از منکر است و شهیدان تاریخ بزرگترین و مؤثرترین و صادق‌ترین اصلاح طلبان و آمران به معروف و ناهیان از منکر بوده‌اند.

رابطه شهادت طلبی و تساهل و خشونت‌

واژه‌های تساهل و خشونت از مفاهیم مورد توجه در ادبیات دینی و سیاسی و جامعه‌شناسی معاصر است. در علوم انسانی هنوز برای هیچکدام از آنها تعریف جامع و مانعی که مورد قبول هم باشد، وجود ندارد. در فرهنگ عمومی هر دوی این مفاهیم تحت تاثیر مطامع و مقاصد سیاسی مورد استفاده و سوء استفاده‌های فراوانی قرار می‌گیرند.

عده‌ای تسامح و تساهل را در حد یک پدیده فرهنگی و عده‌ای منطبق بر عرفان و عده‌ای منطبق بر ادیان می‌دانند و برای اعتقادات خود به آنها استناد می‌کنند. براساس نگرش بعضی از آنها تساهل امری مطلق و همیشگی است. هنگامی که آنها از احکام و مسایل اسلامی سخن می‌گویند همیشه موضوع سهولت، صلح، مذاکره، بخشش و جاذبه را مطرح می‌کنند. عده‌ای دیگر نیز همواره خشونت و صعوبت را امری اصیل دانسته و تساهل و تسامح را در بسیاری از مسائل جایز نمی‌دانند. سخن آنها بیشتر برپایه برخورد فیزیکی، جنگ، دافعه و تندی و تحمیل استوار است. توجه کامل به مفاهیم خشنونت و تساهل نشان می‌دهد که اولا این مفاهیم در فرهنگهای مختلف نمی‌تواند مفهوم یکسانی داشته باشد. تساهلی که یک جامعه لیبرال و یا سکولار و یا لائیک به آن معتقد است با تسامح و تساهلی که در یک جامعه دیندار و معتقد است معنای یکسانی ندارد.

همچنین خشونت نیز در فرهنگهای سیاسی و دینی مختلف معنای یکسانی ندارد. مثلا در فرهنگ دینی ما مفهوم خشونت با مفهومی که عده‌ای از غربیها مدنظر دارند تطابق ندارد.

در متن اعلامیه حقوق بشر مجازاتهای خشونت‌آمیز محکوم شده است. از آنجا که این اعلامیه‌ها براساس منافع نظام مسلط جهانی یعنی لیبرالیسم و سکولاریزم تفسیر