جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 146

حفظ ارزشهای والا از بذل مال و جان دریغ نمی‌ورزند.» [176] ارزش‌ها، نیازهای مادی و روحی مردم را برطرف می‌سازند.

در فرهنگ فارسی معین برای لغت ارزش معادلهایی از جمله بها، قیمت، ارج، قدر، برازندگی، شایستگی، زیبندگی، قابلیت، استحقاق، اعتبار و... ذکر شده است. توجه به این معانی نشان می‌دهد که ارزش تجلی نوعی فایده برای فرد یا گروه است.

«ارزش یک معنای انتزاعی از مفید بودن یک حقیقت است. چیزی که مفید نیست، دارای ارزش نیست، بنابراین مطلوبیت ارزش برای انسانها از آن جهت است که به نحوی مفید برای زندگی مادی یا معنوی آنان می‌باشد.» [177] .

جامعه‌شناسی، به مفهوم غربی آن همه ارزشها را نسبی و متغیر می‌داند اما از نظر حکیمان و فیلسوفان و علمای اخلاق و ادیبان و... ارزشهای مطلق و ثابت نیز وجود دارد. البته از آنجا که در جامعه‌شناسی به مفهوم غربی منظور از ارزشها «ارزشهای اجتماعی» است، ملاک آنها نیز اجتماع افراد درباره مطلوبیت یک ارزشی در زمان خاصی است، به همین دلیل آنها حکم به نسبی بودن همه ارزشها داده‌اند اما در عالم واقع کسی نمی‌تواند منکر شود که زیبایی، عدالت، آزادی، علم و حقیقت‌جویی و... ماهیتا ارزشمندند. اگر چه در زمانی خاص عده‌ای رای به عدم ارزشمند بودن آن دهند و یا در رفتارهای خود اعتنایی به آن نکنند.

بهرحال معیارهای ارزش هر جامعه‌ای درباره خوبی و بدی و راستی و ناراستی، سعادت و شقاوت، مطلوبیت و عدم مطلوبیت، شرافت و شرارت مشخص است. همچنین مردم آن جامعه می‌دانند که چه چیزی شایسته و بایسته است که افراد برای آن زندگی کنند و یا جان ببازند.

شهادت و شهادت طلبی در بسیاری از فرهنگها هم خودش یک ارزش است و هم نوعی فدا شدن در راه ارزشهای آن فرهنگ است. به همین خاطر است که هر فرهنگی معیارها و مقیاسهای خاصی برای اطلاق کلمه شهید به افراد دارد، چرا که ارزشهای هر فرهنگی با فرهنگ دیگر یکسان نیست. البته این موضوع به این معنی نیست که فرهنگهای متعالی ارزشهای مشترک نداشته باشند و شهیدان در فرهنگهای مختلف انگیزه‌های مشترکی نداشته باشند. در غالب جوامع نام شهید از آن جهت سزاوار احترام