جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 161

سرنوشت آن. بطور کلی آنچه که باعث می‌شود افراد برای آن جانبازی کنند، ایمان و اعتقاد به یک حقیقت مطلق است. این حقیقت مطلق در نظر عده‌ای ممکن است لیبرالیسم، دموکراسی، آزادی، عدالت، ملیت و علم و... باشد اما در منظر شهدای جامعه آماری مفروض، حقیقت مطلق خداست و لذا حرکات و سکنات او اساسا با این حقیقت مطلق مرتبط است.

این عشق به خداست که باید منشأ بسیج نظامی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی،... قرار گیرد. اگر آنها به عدالت، آزادی، وطن‌دوستی و نوعدوستی ابراز علاقه نموده‌اند. بخاطر اینست که خداوند به آنها فرمان داده است و جستجو در فطرت پاک انسانی نیز موید آنهاست، چرا که انسان به فطرت الهی سرشته است. اعتقاد این شهیدان به «احدی الحسنین» به آنها در طریق حق، بینشی عطا کرده بود که هم پیروزی در میدان جنگ و هم شهادت در طریق خدا را نیکو و زیبا می‌دانستند. حیات و ممات از نظر این شهیدان یک جریان پیوسته و هماهنگ بود. آنها فقط به ظاهر حیات و زندگی دنیا توجه نداشتند. [185] .

شهیدان این جامعه آماری زندگی دنیوی و حیات اخروی را در ارتباط با یکدیگر می‌دیدند. همچنین در بسیاری از وصیتنامه‌های آنان قید شده است که آنها شهادت را از روی آگاهی و بصیرت و اختیار و بطور آگاهانه انتخاب کرده‌اند. اگر چه آنان معمولا وصیتنامه‌هایشان را در شرائط اضطراری و شبهای عملیات می‌نوشتند و لذا فرصت کافی برای نوشتن همه انگیزه‌ها و اهداف خود را نداشتند اما همین مقدار هم که نوشته‌اند، مبین بسیاری از حقایق است. انگیزه‌های آنان در واقع انگیزه‌های مربوط به «انسان کامل» است. انسان کامل انسانی است که در همه ابعاد انسانی بطور متعادل رشد کرده باشد. انسان کامل در جستجوی سرچشمه کمال یعنی خداوند متعال است. او می‌کوشد که صفات خود را با صفات جلال و جمال الهی مطابقت نماید. انسان کامل نمی‌تواند از خلق خدا و سرنوشت او غافل بماند. چرا که همه خلق را نهال خداوند می‌داند و لذا او «دگرخواه» نیز هست. این انسان آرمانی نمی‌تواند از تکامل خود غافل بماند لذا او بدنبال «خودیابی» است. خداخواهی و دگرخواهی و خودیابی سه انگیزه اساسی و مهم از یک سرچشمه هستند. بدون شک هر کس خدا را بشناسد خود را هم می‌تواند بشناسد. هر کس که خود واقعی را بشناسد، خدا را هم خواهد شناخت.