جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 162

بررسی متغیرها و مقولات تحقیق در جامعه آماری

همانطوریکه دیاگرام نشان می‌دهد کل واحدهای ثبت جامعه آماری 3426 است. متغیر خداخواهی 1495(42/62%) و متغیر خودیابی 1054(30/76%( و متغیر دگرخواهی 877 (25/60%( از فراوانی‌های واحد ثبت را به خود اختصاص داده‌اند.

1- متغیر خداخواهی: بررسی جداول آماری و مراجعه به متون اصلی نوشته‌ها (وصیتنامه‌ها) نشان می‌دهد که شهدای این جامعه آماری خداخواهی را مهمترین و اصلی‌ترین انگیزه خود، تلقی می‌کردند. آنها معتقدند که انگیزه اصلی شهادت طلبی باید خداخواهانه باشد و لذا وصیت‌نامه‌های آنها از اشاره‌های عرفانی نسبت به خداوند، لبریز است. آنها خداوند را غایت آمال خود دانسته و شهادت طلبی را روزنه‌ای برای برقراری ارتباط واقعی با خداوند و ابراز و اثبات عشق به خداوند می‌دانستند. بسیاری از شهدا چنان از عشق الهی و شوق وصال یار و حب دلدار دم زده‌اند و آرزوی شهادت کرده‌اند که گویا قبلا از شهادت خود مطلع بودند. توجه به بسیاری از وصیتنامه‌ها نشان می‌دهد که آنها ره صد ساله را یک شبه طی کرده‌اند. و چنان از قربانی شدن در طریق وصل جانان سخن می‌گفتند که باعث شگفتی همگان شده بود. بسیاری از شهدا معتقد بودند که به پیروی از تعالیم حیات‌بخش قرآن و برای اجرای احکام اسلامی و رهنمودهای قرآن به جبهه آمده‌اند. از نظر آنها قرآن، راهنمای زندگی مادی و معنوی انسانهاست. و لذا پیروی از تعالیم حیات‌بخش و نجات‌بخش آن مایه تکامل و تعالی انسانها است.

این شهدا در راه استقرار تعالیم قرآنی و دفاع از این به جبهه آمده بودند. بسیاری از وصیتنامه‌هایشان با آیات قرآنی مرتبط با جهاد و شهادت، مزین است و حتی بسیاری از آنان وصیتنامه خود را با آیات قرآنی شروع کرده‌اند.

یکی از فراوان‌ترین انگیزه‌های مربوط به شهادت طلبی در این جامعه آماری، انگیزه اطاعت از ولایت است آنها معتقدند که برای اطاعت از دستورات اولی‌الامر به جبهه آمده‌اند. ارادت این شهدا به ائمه اطهار در بالاترین سطح بود. آنها تبعیت از پیامبر (ص) و عمل بر سنت او و ائمه معصومین را، راه سعادت، رستگاری و موجب بقای دین و قرآن می‌دانستند. آثار تعالیم و سخنان امام علی (ع) و امام حسین (ع) به بیشترین وجه در وصیت نامه‌هایشان، ملحوظ است. آنها کربلا را کعبه عشق آزادگان و امام حسین (ع) را آموزگار بزرگ شهادت و ایثار، برای همه قرون می‌دانستند. شاید کمتر وصیتنامه‌ای را