جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 45

یک عالم اجتماعی از نظریه‌ها پیشین استفاده می‌کند و در صورت تطابق آن با موضوع، هر کدام را که قابلیت بیشتری برای تبیین دارد، بر می‌گزیند و نیز ممکن است آنها را تکمیل کند یا تغییر دهد و یا ممکن است به تلفیقی از آنها دست یابد اما از آنجا که هر مسئله اجتماعی در زمان و مکان خاصی رخ می‌دهد، او مجبور نیست فقط به نظریه‌های قبلی قناعت کند. پویایی علم جامعه‌شناسی در آن است که ضمن الهام از نظریات پیشین بتواند نظریات جدیدی خلق کند که پاسخگوی نیازهای جدید نیز باشد. البته باید توجه داشت که بعضی از مسائل، مانند «خودکشی» آنقدر حساس هستند که نمی‌توان آنها را فقط با مطالعات علم جامعه‌شناسی تحلیل کرد.

«خودکشی» یک مسئله چند وجهی و دارای ابعاد معنایی، آماری، تاریخی، سیاسی، جغرافیایی، مذهبی، فلسفی، روانشناسی، جامعه‌شناسی و رفتاری است و بعد جامعه‌شناسی فقط یکی از ابعاد آن است. بدیهی است موضوع «شهادت طلبی» بسیار پیچیده و عمیق‌تر و ظریف‌تر از «خودکشی» است. چنانکه ما در فصول دیگر کتاب به آنها اشاره خواهیم کرد. ما در مبانی نظری به تعدادی از تئوریها استناد خواهیم کرد. تعریف ما از تئوری این است که تئوری شناختی است نسبتا کلی که به شیوه‌ای منظم و معین، مجموعه‌ای از مفاهیم و پدیده‌ها و واقعیات مرتبط را قابل فهم و تحلیل و تبیین می‌سازد. در تئوری با متغیرها و با مفاهیمی روبرو هستیم. که باید تعریف دقیقی از آن ارائه داده شود.

ما در این بخش موضوع «شهادت طلبی» را از منظر برخی از تئوریهای معروف جامعه‌شناسی از جمله کارکردگرایی، تضاد، مبادله و دیدگاه تفهمی بررسی می‌کنیم. البته به رغم تصور عده‌ای که مفاهیم و نظریات جامعه‌شناسی را (که خاستگاه آن غالبا غرب و محصول تفکرات غربی است) جهان شمول و در حکم وحی مسلم می‌انگارند، همه این نظریات و متغیرهای آن در فرهنگ‌های دیگر تعریف شده و پاسخگو نیست، اگر چه نکات مفیدی دارد که به آنها اشاره خواهد شد.

کارکرد گرایی‌

تئوری کارکردگرایی اصولا تجلی تفکر دورکیم است که البته زمینه آن به اندام‌گرایی بر می‌گردد.

کارکردگرایان اندام‌گرا جامعه را ارگانیسمی می‌دانند که هر عضو آن دارای کارکردی