جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 60

تصعید یافته مانع مادی‌اند که انسانها را به معامله با دیگران وا می‌دارند. بنابراین همه تحولات اجتماعی ماهیت اقتصادی دارند و انگیزه اصلی رفتار انسان، عامل اقتصادی و وضع طبقاتی است. تقسیم جامعه به طبقات است که جان بینی‌های سیاسی، اخلاقی، فلسفی و مذهبی گوناگون را پدید می‌آورد. این دیدگاه او را به سوی نادیده انگاشتن ابعاد روحی و معنوی انسان سوق داد. بر این اساس او انسان را زاییده موقعیتها و شرایط مادی و اقتصادی تصور می‌کرد و برای ارزشها و فرهنگ، واقعیت چندان مستقلی را قایل نبود.

با توجه به دیدگاه مارکس است که مارکسیستها تلاش می‌کنند تا فرهنگ و اندیشه را با تحولات مادی و اقتصادی توجیه و تفسیر نمایند و ریشه دگرگونی‌های معنوی و فرهنگی و سیاسی را عوامل و حوادث اقتصادی بدانند. عده‌ای این جمله معروف را منسوب به مارکس می‌دانند که دین افیون توده‌هاست و «جامعه سالم دیگر نیازی به مذهب ندارد.» [59] مذهب در واقع داروئی تسکین دهنده رنجها و دردها است. در حالی که نسخه‌ی واقعی جامعه چنین داروی مسکنی نیست. بنابراین شادی واقعی مردم رهایی آنها از اعتقادات مذهبی بعنوان یک خوشی و داروی موهوم است. از نظر مارکسیستها مفاهیمی چون عدالت، دینداری، مذهب، ایثارگری، از خودگذشتگی و سایر موارد مشابه را افراد ضعیف اختراع نموده‌اند چرا که ابزارهای دیگری برای مقابله با زورمندان نداشتند. البته در جای دیگر آنها می‌گویند این طبقات پولدار و استثمارگر و مرفه هستند که برای جلوگیری از شورش و انقلاب طبقات محروم، مفاهیم اخلاقی، مذهبی را بوجود آورده‌اند. آنها معمولا نهضتهای اخلاقی و انسانی و مذهبی را توجیه طبقاتی می‌کنند. از دیدگاه مارکسیستها همانطوریکه مارکس اعتقاد داشت مبارزه از ساختار منافع اقتصادی و آگاهی نسبت به آنها بر می‌خیزد. و «از خودبیگانگی»، [60] قدم اساسی در مسیر رسیدن به انقلاب است. در پی از خودبیگانگی است که آگاهی طبقاتی و خودآگاهی شکل می‌گیرد. البته بعدها افرادی چون لنین، برای ارتباط دادن تئوری مارکس به عمل و برای تحقق مبارزه انقلابی نقش طبقه الیت انقلابی یعنی نخبگان را به (جهت تسهیل انقلاب) به نظریه مارکس افزودند. نیروی محرک تاریخ را از نظر مارکس نباید در عوامل فوق بشری مانند مشیت الهی جستجو کرد. این ستیز و ستیزه‌جویی و نبرد طبقاتی است که نیروی محرک نهایی و نهانی تاریخ بشمار می‌رود. بنابراین از ابتدای