جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 65

هرمنوتیک را شیوه تحلیل در علوم انسانی و علوم معنوی دانست. از منظر او روش‌های تبیینی تجربه‌گرایی، روشهای مناسبی برای درک پدیده‌ها در علوم انسانی نیست بلکه بهترین راهکار، استفاده از روش هرمنوتیک است. از نظر او بازسازی شرایط و فضایی که متن در آن شرایط سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی نوشته شده است شرایط اولیه درک کامل از یک متن است.

شلایر ماخر و ویلتای بدنبال آن بودند تا منظور و مقصد و معانی سخنان و اعمال دیگران و بویژه گذشتگان را درک کنند. گادامر، هرمنوتیک را فقط یک روش نمی‌دانست بلکه آنرا تعیین کننده و در بردارنده‌ی رسالت انسانها می‌شمرد. او به تاسی از هیدگر حقیقت بشر را همزبانی می‌دانست و یا حداقل ادراک ارتباط انسانها را با همزبانی ممکن می‌دانست.

او معتقد بود هرگز نمی‌توان فهم یک متن و مولف آنرا درک کرد چون ذهن ما در سنت دیگری جدا از زمان مولف شکل گرفته است. البته او به اینجا می‌رسد که می‌گوید یک متن معنای نهایی ندارد و با توجه به اختلاف سنتها و ارزشها نمی‌توان به درک مشترک نایل شد، البته می‌توان افقهای دید را به هم نزدیک کرد.بنابراین هیچ درک و فهم و قرائتی شایسته نکوهش نیست. اینجاست که دامنه درک هرمنوتیکی را آنقدر گسترش می‌دهد که به نسبی گرایی می‌انجامد. از آنجا که بحث ما در اینجا مبتنی بر اختصار است، بدنبال همه ایراداتی که از طرف بعضی از فلاسفه و جامعه‌شناسان معتدل غربی و شرقی به هرمنوتیک نسبی‌نگر وارد شده است، نیستیم بلکه فقط برای درک بهتر دیدگاه تفهمی و تفسیری، آنرا مطرح نموده‌ایم. موضوع دیگر اینکه یک طریق آشنایی با فرهنگ شهادت طلبی، بررسی آثار بجا مانده از شهیدان از جمله نوشته‌ها، وصیتنامه و نامه‌های آنهاست که در واقع یک «متن» هستند و لذا درک و تحلیل و تفسیر آنها برای شناخت انگیزه‌ها و مقاصد آنها بسیار مهم است. بنابراین اکتشاف فضای ذهنی و دغدغه‌های درونی امری لازم است. در اینجا به بررسی موضوع تفهم و تفسیر و ارتباط آن با کنشهای انسانی از نظر مارکس وبر می‌پردازیم.

مارکس وبر (1864 - 1920)

از دیدگاه او کنش رفتاری است که قبل از هر چیزی به فهم و درک فرد از موقعیت بستگی دارد و پاسخی است که بر فهم انسان از شرایط پیرامون خود مبتنی است. تفهم