جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 90

بطور کلی درباره منشاء پرخاشگری سه نظریه وجود دارد. دسته اول منبع و منشاء پرخاشگری را فطری و طبیعی و ذاتی می‌دانند. دسته دوم سرچشمه آنرا عوامل اجتماعی می‌دانند، از نظر آنها پرخاشگری ذاتی نیست لذا قابل آموزش و پیشگیری و کنترل و تقویت و تحدید است. دسته سوم تقریبا حد وسط این دو دسته هستند. از نظر آنها اگر چه پرخاشگری بالقوه در وجود افراد نهفته است اما برای بالفعل درآمدن، نیازمند شرایط و عوامل محیطی و اجتماعی است. از این دیدگاه پرخاشگری و خشونت از مقوله‌های روانشناسی اجتماعی محسوب می‌گردد. خشونت و پرخاشگری را می‌توان به دو گروه تقسیم‌بندی کرد: 1- خود انگیخته (فردی) 2- برنامه‌ریزی شده (سیستماتیک) که توسط نهادها بوجود می‌آید و هدفشان دستیابی به اهداف است.

دیدگاه فروید

فروید معتقد است پرخاشگری یک نیروی نهفته در وجود بشر است که به مرور زمان در وجود او متراکم شده و سرانجام نیاز به تخلیه پیدا می‌کند و لذا از نظر مکانیسم حالتی هیدرولیکی دارد. این نیرو و انرژی متراکم باید به شکلی مقبول و درست تخلیه و آزاد شود وگرنه منجر به رفتارهایی از جمله تخریب، زد و خورد، قتل و موارد مشابه می‌شود. از دیدگاه فروید شخصیت هر فرد از سه قسمت تشکیل می‌شود:

الف) آن یا It ب) خود یا Ego ج) خودبرتر یا Superego

از نظر فروید بطور کلی دو دسته غریزه وجود دارد: الف) غریزه مرگ (Thuntatos) (ب) غریزه بقاء خود.

او غریزه بقاء خود را بعنوان بقاء نوع، غریزه عشق (Eros) و غریزه زندگی مورد بررسی قرار می‌دهد و آنرا در برابر غریزه مرگ می‌گذارد. غریزه مرگ و غریزه عشق دو قطب مثبت و منفی قسمت ناخودآگاه شخصیت یا ذهن را شکل می‌دهند و در دو جهت متضاد و مخالف عمل می‌کنند. از نظر او این غریزه مرگ است که تمایل به خودکشی را در بعضی از افراد بر می‌انگیزاند. برخی از افراد متجاوز و متعصب تحت تاثیر غریزه مرگ دست به اذیت و آزار دیگران یا خود زده و این آزاررسانی ممکن است منتهی به قتل دیگران یا خودکشی گردد. بنابراین غریزه مرگ در قالب پرخاشگری به نابودی و تخریب می‌پردازد و اگر بتواند متوجه دیگران و اگر نتواند متوجه خود و خودکشی و خودآزاری می‌شود. ما این دیدگاه را بخاطر آن مطرح کردیم که بعضی از