جامعه شناسی شهادت طلبی و انگیزه‌های شهیدان صفحه 91

روانشناسان غربی از شهادت طلبی بعنوان نوعی خودکشی یاد می‌کنند. فروید و پیروانش بیشتر در پی آنند که تحولات و حوادث و پدیده‌های اجتماعی را به عوامل روانی شخصیت انسان بویژه به دوران کودکی مرتبط سازند. طرح دیدگاه فروید اگر چه ممکن است برای برخی از انواع خودکشی‌ها جالب بنظر آید اما با موضوع شهادت طلبی چندان جور در نمی‌آید، اولا از دیدگاه دینی ما شهادت طلبی نوعی «بقای خود» است. فرد شهادت طلب اگر چه موقتا از هستی مادی خود می‌گذرد اما بدنبال زندگی جاودانه است. ثانیا به نوعی با بقاء نوع نیز مربوط است چرا که این انسانهای نوعدوست هستند که معمولا اهل ایثار و از خودگذشتگی هستند و چون شمعی برای حراست و حفاظت از ارزشهای والای انسانی می‌سوزند، تابه اجتماعی نور بدهند و آنرا از ظلمات برهانند. ثالثا در فرهنگ عرفانی ما نه تنها شهادت طلبی نقطه مقابل غریزه عشق نیست بلکه برترین نوع اثبات عشق است چرا که محب در بالاترین قله‌های عشق و ایثار خود را فدای محبوب می‌کند. بنابراین مرگ و شهادت پایان کار آدمی و در مقابل غریزه زندگی و عشق نیست و به قول شاعر:

پایان زندگی هر کس به مرگ اوست

جز مرگ سرخ که آغاز ماندن است

البته ما در بخش مربوطه به رابطه شهادت طلبی و عرفان بطور مشروح به این موضوع خواهیم پرداخت.

دیدگاههای مربوط به خشونت‌

عده‌ای از محققان معتقدند ریشه‌یابی خشونت در روانشناسی فردی راه به جایی نمی‌برد مگر در مواردی که از وارد آوردن لطمه توسط فردی نسبت به مایملک خود بحث می‌شود. در عرف روانشناسی اجتماعی و جامعه‌شناسی و نیز علوم سیاسی معنایی که مورد توافق همگان باشد، درباره موضوع خشونت وجود ندارد اما برای تقریب اذهان می‌توان آنرا «هرگونه تهاجم فیزیکی علیه هستی انسان که با انگیزه وارد کردن آسیب، رنج و یا لطمه زدن همراه باشد»، [91] تلقی کرد.

البته عده‌ای خشونت را تنها فیزیکی نمی‌دانند بلکه آنرا به خشونت پنداری، خشونت گفتاری، خشونت نوشتاری و خشونت رفتاری تقسیم می‌کنند در یک تقسیم‌بندی دیگر، خشونت را دو نوع می‌دانند: