صبر از دیدگاه اسلام (مجموعه سخنرانیهای استاد حسین انصاریان) صفحه 110

واقعی تحقق پیدا می کند.

کلمه توبه و مشتقات توبه ، مانند «تاب یتوب » به معنای گریه کردن نیست. کلمه گریه به عربی «بکاء » است. توبه به معنای تکرار الفاظ بر زبان نیز نیست. تکرار الفاظ به زبان عربی «تکلّم » است. اهل لغت ، اهل فن و تخصص ، کلمه توبه را در کتاب های لغت این گونه معنا کرده اند ، «تاب » یعنی «رجع » ؛ یعنی برگشتن واقعی از

گناه که در این برگشت ، باید رابطه انسان با گناه قطع شود.

بعد از این که رابطه اش با گناه قطع شد و تصمیم واقعی گرفت که گناه نکند ، باید ببیند آیا این گناهی که از آن بریده و قطع شده ، از گناهانی است که خلأ ایجاد کرده است ، باید آن خلأ را پر کند ؛ مثلاً ده سال نماز را ترک کرده است ، حال که با ترک نماز قطع رابطه کرده و وارد نماز شده است ، آیا این ترک نماز ، با توبه کامل است ؟ فقه می گوید : نه.

اینجا هم قطع از ترک نماز واجب است ، که یک جزء توبه است و هم جزء دیگرش که ده سال نمازِ نخوانده را باید قضا کند. تمام که شد ، نوبت مغفرت پروردگار مهربان عالم است. در روزه و حج نیز مانند همین است.

یا ظلم مالی کرده است ، مثلاً ده ، بیست ، صد میلیون ، مال مردم را خورده و علتش هم این بوده که دچار اخلاق زشت مال مردم خوری بوده است. وقتی تصمیم می گیرد مال مردم خوری را ترک کند و رابطه اش را با مال مردم خوری قطع کند. این قدم های اول توبه در گناه است ، اما هنوز مغفرت خدا را تحصیل نکرده است ، برای تحصیل مغفرت باید اموال مردم را تا دینار آخر ، گرچه به قدر پر کاهی باشد و به فرموده رسول خدا صلی الله علیه وآله : گرچه نخ باقیمانده ته سوزنی باشد ، باید به صاحبانش برگرداند. (1)

توبه خاص هر گناه