خیمه عفاف صفحه 1

پیشگفتار

بسم الله الرحمن الرحیم در تابستان 1377 شمسی یکی از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه قم که نگارنده استاد راهنمای ایشان بودم، از این جانب درخواست نمود که آرای فقیهان عامه را در خصوص حکم " متعه " از منابع معتبر استخراج کنم. این پیشنهاد و نیز انگیره های دیگری که ذیلا مذکور می گردد، مرا بر آن داشت تا به طور اساسی، همه جنبه های متعهء نساء (ازدواج موقت) را در اثری که اینک پیش روی شماست بکاوم. گر چه علمای امامیه علاوه بر بحث های ضمنی، کتاب های مستقل در این موضوع تألیف نموده اند (1)، ولی تاکنون به متن جامعی که تمام ابعاد آن را بررسی کند بر خورد نکرده ام، لذا بر آن شدم کتابی جامع الاطراف، با ویژگی های زیر، تدوین و به ارباب بینش تقدیم کنم: الف - کتاب حاضر مشتمل برده فصل (بخش) است به این شرح: بخش اول: کلیات، که در آن، بیست امر تاریخی، فقهی، اصولی ولغوی، در 1. مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی در مجلد نوزدهم - کتاب " الذریعه "، 39 کتاب مستقل را به تفصیل نام برده.

گر چه اکثر آنها به مرور زمان نابود ویا کم یاب گردیده است. ( 6 )

همین موضوع وموضوعات دیگر است. بخش دوم: تاریخ متعه از زمان جاهلیت تا عصر حاضر. بخش سوم: انظار فقیهان از صدر اسلام تا این زمان. بخش چهارم: متعه در قرآن مجید وبررسی انظار مفسران. بخش پنجم: متعه در اخبار وآثار شیعه وسنی بخش ششم: استنتاجات فقهی نسبت به موضوع کتاب. بخش هفتم: بررسی گفتار مخالفان ونقد ادلهء ایشان. بخش هشتم: آثار تربیتی وکاربرد اجتماعی متعه در رفع مشکلات جنسی و اجتماعی. بخش نهم: دعوت مخالفان به انصاف واتحاد. بخش دهم: پاسخ به بعضی شبهات وبیان چند فایده مهم. ب - مشهور در استناد به قرآن، فقط به یک آیه استدلال کرده اند آن هم از راه حقیقت شرعیه. در این کتاب بیان شده که حقیقت شرعیه ثابت نیست واستدلال به قرآن هم اختصاص به یک آیه ندارد. ج - مشهور گفته اند: مقتضای اصل عملی، بقای حکم متعه وعدم نسخ آن است. در این کتاب با بیان علمی این مطلب را مخدوش ساخته ام. د - حجیت روایات ائمه (علیهم السلام) را نسبت به اهل سنت بر مبنای خود آنان اثبات کرده ام. ه - ضمن اثبات این که، عقل به عنوان یک منبع فقهی در کلام سید مرتضی و ابن ادریس مطرح بوده دلیل عقلی آنان را خدشه دار کرده وآزادی بحث را تا این حد گسترش داده ام. ( 7 )

و - سعی شده هیچ واقعیتی مکتوم نماند. بنابر این اشتباهات موافق و مخالف را در مسیر بحث بیان کرده ام. ز - توجیهاتی را که اندیشمندان برای ممنوع ساختن متعه توسط

خلیفهء دوم ذکر کرده اند مورد بررسی قرار داده وبه تحقیق ونقد آنها پرداخته ام. ح - بحث مصلحت اندیشی حاکمان را برای تعطیل ویا تغییر احکام شرعی (در غیر عناوین ثانوی وموارد تزاحم اهم با مهم) مطرح ومورد نقد وبررسی قرار داده ام. ط - سعی شده در تمام مراحل، عفت قلم رعایت شود وبا کج اندیشان و بدگویان، تنها از راه علمی بر خورد گردد. با این ویژگی ها امید است که این اثر، صحیفه ای نافع باشد. در هر حال اگر مورد قبول نیک اندیشان ودانشوران قرار گیرد، تفضلی الهی است که از عنایات حضرت بقیه الله (ارواحنا فداه) وتعلیم مشایخ بزرگوار، نصیبم گردیده است. از تمامی خوانندگان نکته سنج، انتظار دارم نگارنده را در رفع نقائص، حکیمانه یاری فرمایند. (1) قم - حوزه علمیه - حسین کریمی قمی شهریور هزار وسیصد وهفتاد وهفت 1. در انتخاب نام کتاب، بعد از تأمل بسیار به ذهنم رسید عنوان: " خیمه عفاف " را اختیار کنم که حسن آن بر ارباب ذوق وادب آشکار است.

بخش ا ول : کلیات

-11

1 - بدیهی بودن حکم متعه نزد شیعه یکی از مشخصات مذهب شیعهء جعفری بقای حکم به جواز ازدواج موقت (متعه) است، به طوری که از ضروریات مذهب شناخته می شود وهیچ یک از اصحاب امامیه هم در این امر اختلاف نکرده اند. روایات متواتره از ائمه اهل بیت (علیهم السلام) درباره استمرار اباحه ویا استحباب آن در جوامع روائی چون: وسائل الشیعه ومستدرک الوسائل آمده است. بنابر این طرح بحث مانند دیگر مباحث ضروری، صرفا برای پاسخ به شبهات ودفع اعتراض های مخالفین است. از آن جا که