خیمه عفاف صفحه 6

-35

بعد تاریخی متعه موسی جارالله گفته است: نکاح متعه قبل از اسلام رواج داشته است (1)، نگارنده این گفتار را می پذیرد، چون نیاز بشر وقیاس به اشباه ونظایر، آن را تایید می کند. در هر حال شکی نیست که اسلام در آغاز، متعه را با اصلاحاتی پذیرفته است تا جایی که اولین مولود از مهاجران به نام " عبد الله بن زبیر بن عوام " نتیجه این نکاح است. (2) در تفسیر کبیر " مفاتیح الغیب " از فخر رازی مسطور است که: " امت بر جواز نکاح متعه در صدر اسلام اتفاق دارند ودر این جهت اختلافی نیست، آنچه هست اختلاف در نسخ آن است ". (3) ابن ابی الحدید نیز از " قاضی عیاض " جواز آن را در صدر اسلام نقل کرده وخود، آن را پذیرفته ودر صدد توجیه کار خلیفه ثانی بر آمده است. (4) 1. الغدیر، ج 6، ص 227. 2. تفسیر ابو الفتوح رازی در بخش تفسیر آیه 24 سوره نساء وکتاب النقض، عبد الجلیل رازی، ص 681. 3. تفسیر فخر رازی ج 10، ص 52. 4. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه (چهار جلدی) ج 3، ص 166. ( 36 )

جمع بسیاری از علمای اهل سنت با حلیت آن در صدر اسلام موافقت دارند (که در بخش اقوال روشن می شود)، بعضی از این گروه پذیرفته اند که حلیت متعه در زمان پیامبر (صلی الله علیه وآله) وایام ابو بکر وچند سال بعد از خلافت خلیفه دوم استمرار داشته است. خلیفه دوم بعد از گذشت چند سال از خلافت خود در اثر

بر خورد با بعضی جریانات دچار احساسات شد وآن را با حکم معروف خود " متعتان محللتان کانتا فی عهد رسول الله (صلی الله علیه وآله) وانا احرمهما واعاقب علیهما " (1) تحریم نمود. (2) سیوطی، از کتاب " اولیات " ابو هلال عسکری نقل کرده که خلیفه دوم اولین کسی است که متعه نساء را تحریم نمود (3). با این که خلیفه بر تحریم متعه اصرار می ورزید علاوه بر رجال شیعه جمع کثیری از صحابه وتابعین، تسلیم منع خلیفه نشدند و هم چنان بر حلیت آن عقیده داشتند تا جایی که عبد الملک بن جریح (در گذشته 149 یا 150 ق) که خود از فقیهان معروف تابعین است به گفته شافعی، هفتاد وبه گفته ذهبی، حدود نود زن را به نکاح متعه خود در آورد (4). علامه امینی اسامی متجاوز از بیست شخصیت صحابی وتابعی را که طرفدار نظر امامیه اند به تفصیل از کتاب های اعلام اهل سنت استخراج وبا آدرس 1. دو متعه در زمان پیامبر حلال بود: متعه نساء وحج. ومن اکنون هر دو را حرام کرده ومرتکب آنها را عقوبت می نمایم. 2. علامه امینی در مجلد 6 الغدیر این حدیث ونظیر آن را از صحیح مسلم وسنن بیهقی ومسند احمد و تفسیر رازی واحکام القرآن جصاص وکنز العمال والدر المنثور والبیان والتبین جاحظ وتفسیر قرطبی و تفسیر طبری ومبسوط سرخسی وشرح تجرید قوشچی ومحاضرات راغب وشرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید نقل کرده است. 3. سیوطی، تاریخ الخلفا، ص 93. 4. الغدیر ج 6، ص 222. ( 37 )

دقیق معرفی کرده است. اسامی این جمع به زودی خواهد

آمد. مرحوم کلینی در کتاب کافی از شخصی به نام هاشمی نقل کرده است: از حضرت صادق حکم متعه را پرسیدم، امام مرا به ابن جریح احاله داد، ابن جریح گفت: متعه جایز است وآن را حد وحصری نیست وبه مجرد تمام شدن مدت، مفارقت حاصل می گردد وباید مهر زن را هر چه بوده به وی بدهند وعده آن، دو حیض است واگر از زنانی است که حیض نمی بیند عده اش 45 روز است، راوی می گوید، سخن او را برای امام صادق نقل کردم، امام فرمود: درست گفته است. (1) چکیده گفتار علامه امینی علامه امینی در جلد ششم کتاب الغدیر در رد کلام موسی جارالله، به تفصیل سخن گفته وبا قلم محققانه خود، مطالب وی را باطل ساخته است. چکیده کلام این مدافع حریم ولایت را ترجمه ودر اختیار پژوهشگران واهل نظر قرار می دهم. ایشان در یک تحقیق، اسامی جمعی از صحابه وتابعین را که قائل به جواز وبقای حکم متعه اند به این شرح بیان فرموده است: - عمران ابن حصین - جابر بن عبد الله - عبد الله بن مسعود - عبد الله بن عمر - معاویه بن ابی سفیان - عمرو بن حریث 1. محمود شهابی، ادوار فقه ج 3، ص 429. ( 38 )

- ابی بن کعب - ربیعه بن امیه - سمیر - سعید بن جبیر - طاووس یمانی - ابو سعید خدری - سلمه بن امیه - معبد بن امیه - زبیر بن عوام - خالد بن مهاجر - عطای مکی - سدی - مجاهد - زفر - مالک بن انس مؤسس مذهب مالکی

به نقل از فخرالدین رفیعی وفخرالدین غرناطی وبرخی دیگر - ظاهر کلام احمد بن حنبل درج 4 مسند ص 436 (1). 1. الغدیر، ج 6، ص 221 - 224. نگارنده مرقوم می دارد: به نقل ابن رشد، عمرو بن دینار وابن جریح نیز قائل به بقای اباحه متعه می باشند و به نقل علامه در نهج الحق ص 526 مغیره بن شعبه نیز از این گروه محسوب می شود وبنابر نقل ابن رشد و ابن قدامه وبرخی دیگر که (اصحاب ابن عباس از فقهای مکه ویمن به پیروی از او) طرفدار بقای جواز متعه اند. جمع کثیری چون عکرمه وعبد الله بن ابی ملیکه وابو یسار وسلمه بن خالد وشراجیل بن شراجیل ومعمر بن را شد وجمع کثیری را باید به آمار فوق اضافه کرد: صاحب جواهر درج 30 در رد اجماع اهل سنت اسامی بیش از 35 نفر از صحابه وتابعین را به تفصیل نام برده که تماما قائل به استمرار جواز متعه می باشند. فکیکی بغدادی نیز نام 27 شخصیت معروف از صحابه وتابعین را در " کتاب المتعه " که قائل به جواز متعه شده اند، به تفصیل اعلام نموده است.

بخش سو م : انظار فقیهان

-41