- پیش گفتار 3
- اشاره 9
- بخش اول: کلیات 9
- معنای لغوی عفت 10
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 10
- اشاره 10
- مفهوم اصطلاحی عفت 11
- شَرَه (آزمندی) 13
- خمودی (سستی و ضعف) 14
- فصل دوم: کاربرد عفت در قرآن 16
- 1 _ ازدواج 16
- اشاره 16
- 2 _ زنان سالخورده 16
- 3 _ درباره ثروتمندان 17
- 4 _ درباره تهی دستان 17
- نکته ها 18
- الف) اهمیت زبان و بیان در قرآن 19
- اشاره 19
- فصل سوم: نقش کلیدی زبان در فرهنگ قرآن و احادیث 19
- ب) زبان، کلید خیر و شرّ 20
- ج) اختلاف زبان با نهاد آدمی 22
- اشاره 23
- د) نقش زبان در قرآن 23
- 1 _ ذکر بسم اللّه هنگام ذبح 24
- 2 _ زبان و نقش داوری 25
- 4 _ زبان و شفاعت و نجات جان 26
- 3 _ زبان و از هم پاشیدن خانواده 26
- 5 _ زبان و حبط اعمال 27
- 7 _ زبان و پیام رسانی 28
- 6 _ زبان و خطر سقوط در پرتگاه ها 28
- 8 _ زبان و ابزار تعلیم و تعلّم 29
- معنای ترکیبی عفت کلام 29
- بخش دوم: ادب در تبیین معارف قرآنی 30
- اشاره 30
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 31
- الف) معنای لغوی و اصطلاحی ادب 31
- اشاره 31
- ب) مفهوم ادب الهی 32
- د) مفهوم ادب الهی 33
- ج) مفهوم معارف قرآن 33
- فصل دوم: ادب الهی در تبیین اصول عقاید 34
- اشاره 34
- الف) ادب الهی در توحید 34
- 1 _ توحید 34
- اشاره 34
- ب) آیات قرآن در ردّ پندارهای جاهلانه 35
- اشاره 35
- معنای ترکیبی عفت کلام 36
- اشاره 40
- 2 _ نبوت 40
- الف) پیامبران و ناسزاگویی به آنان 41
- ج) نگاهی به ویژگی های انبیا در قرآن 41
- ب) نگاهی به جایگاه انبیا در عهدین 41
- د) ادب گفتار انبیا 44
- اشاره 44
- 1) ادب گفتار انبیا در پیشگاه خداوند 45
- 2) ادب گفتار انبیا با مردم 47
- 3 _ معاد 52
- اهمیت و جایگاه اخلاق در اسلام 56
- فصل سوم: ادب الهی در تبیین معارف اخلاقی 56
- اشاره 56
- تعریف اخلاق 57
- الف) اعجاز بیانی قرآن در تبیین احکام 58
- اشاره 58
- اشاره 58
- ب) علّت کاربرد کنایه 58
- ادب الهی در تبیین احکام 58
- 2 _ سنت الهی در جهت فطرت انسانی 59
- 1 _ نفرت داشتن از سرشت عمل 59
- 3 _ پستی ذاتی عمل 60
- د) کنایه ها در قرآن 61
- ج) مفهوم کنایه 61
- اشاره 61
- کنایه یا تصریح در واژه «الرفث» 63
- کنایه یا تصریح در واژه «فرج» 66
- 1 _ چرا تعبیر «کَواعِبَ اَتْرابا» در قرآن به کار رفته است؟ 67
- دو پرسش 67
- اشاره 67
- اشاره 69
- 2 _ چرا خداوند، عالمانِ بی عمل یهود را به حیوان ها مَثَل زده است؟ 69
- 1. معنای ادب 70
- 2. شهرت حیوانات در میان ملّت ها 71
- 3. تمثیل یا بیان حقایق در قالب هنر 72
- بخش سوم: نقش قرآن در اصلاح گفتار 76
- اشاره 76
- فصل اول: نقش قرآن در اصلاح گفتار 77
- اشاره 77
- 1 _ پیش گامی قرآن در اصلاح گفتار 77
- اشاره 77
- فهرست آفت های سخن در قرآن1 80
- اشاره 81
- اشاره 81
- الف) کذب (دروغ) 81
- 2 _ شناخت آسیب های گفتار 81
- 1. افترا 82
- 2. بهتان 82
- 4. خرق 83
- 3. افک 83
- اشاره 84
- 5. اختلاق 84
- ب) سُخریّه و استهزا 84
- تفسیر «اللّه یستهزی ء بهم» 86
- اشاره 88
- ج) سبّ 88
- 2. لعن 90
- 1. قذف 90
- مفهوم سب در قرآن 92
- 3. فحش 92
- یک اشکال و پاسخ آن 94
- روایت هایی درباره سب انبیا 97
- فرمان تاریخی امام خمینی رحمه الله در قتل سلمان رشدی 98
- الف) کشته در راه خدا را مُرده نخوانید! 99
- 3 _ اصلاح تعبیرها 99
- اشاره 99
- ب) بگویید اسلام آوردیم نه ایمان! 100
- ج) گفتن «ان شاء اللّه » و تکیه به اراده خدا 101
- د) تحریف سخنان دیگران ممنوع! 102
- اشاره 104
- الف) نگرانی از نداشتن گواه و شاهد 104
- 4 _ شناسایی دردها و طرح گفتار درمانی 104
- ب) تقیه 105
- ج) فریاد حق خواهی مظلوم 106
- 5 _ روش درست سخن گفتن 107
- اشاره 107
- ب) قول بلیغ 108
- الف) قول میسور 108
- ج) قول سدید 109
- د) قول لیّن 110
- 6 _ آفرینی الگو 111
- بخش چهارم: همراه با برنامه سازان 114
- اشاره 114
- گسترده ترین رسانه گروهی 115
- رسانه و معارف قرآنی 115
- عرضه کردن عملکردهای رسانه به قرآن 116
- الگوهای قرآنی در رسانه 117
- اشاره 117
- الف) به تصویر کشیدن آشنایی و خواستگاری دو جوان 117
- ب) حفظ عفت و حیا در گفت و گوی زنان و مردان در فیلم ها 118
- عفت کلام و نقش رسانه 119
- اشاره 119
- 1 _ عفت کلام و اصلاح برنامه ها و نظارت بر آن ها 119
- الف) خانواده و رسانه 121
- 2 _ هدایت افکار عمومی 121
- اشاره 121
- پیشنهادهای برنامه ای 121
- اشاره 121
- 1. ساخت برنامه ای با عنوان «عفت کلام در خانواده» 122
- 2. بررسی پرونده های دادگاه ها 123
- 3. برنامه های سیره و زندگانی 123
- 4. نمایش چگونگی عرضه کردن رفتارهای اجتماعی به قرآن 125
- 5. تجسیم بخشیدن صفات نکوهیده و ملموس ساختن زشتی آن ها 126
- 6. توجه بزرگ ترها به گفتارشان در خانواده 127
- ب) مدرسه و رسانه 128
- اشاره 130
- ج) دانشگاه و رسانه 130
- ماجرای اول 131
- ماجرای دوم 132
- ماجرای سوم 133
- پخش برنامه های کارشناسی 135
- معرفی کتاب هایی درباره عفت کلام 137
- کتاب نامه 141
درباره حکمت و هدف خداوند از آفرینش این قوای نفسانی گفته اند، قوه عقلانی برای فهم حقایق امور، تمییز میان خیر و شر، فرمان دادن به کارهای نیک و بازداشتن از صفات زشت است. قوه شهویه برای حفظ و ادامه حیات انسان است و ابزار تحصیل کمال برای نفس می باشد. قوه غضبیه نیز برای این است که تیزی و تندی قوه های شهوانی و شیطانی را در هم می شکند و هنگامی که آن دو بخواهند در شهوت ها و فریبکاری ها فرو روند و بر آن ها پافشاری کنند، با قهر و تندی آن ها را کنترل می کند. هم چنین کار قوه واهمه ادراک معانی جزیی و استنباط چاره هایی برای رسیدن به هدف های صحیح است.(1)
از میان موجودات، تنها انسان است که همه این ویژگی ها را دارد. دیگر موجودات معمولاً دارای یکی از این صفات هستند. فرشتگان تنها قوه عقل دارند. چارپایان تنها قوه شهوت و درندگان نیز فقط قوه غضب دارند. در جن ها نیز قوه واهمه چیرگی یافته است.
اگر هر یک از این قوه ها در مسیر درست خود هدایت شوند، موجب سعادت و خوش بختی انسان می گردند. این در صورتی است که قوه های شهویه، غضبیه و واهمه در خدمت عقل و فرمانبردار آن باشند و عقل نیز در دریافت حقایق از رسولان الهی کمک گیرد.(2)
1- جامع السعادات ج 1، ص 69 .
2- جمع این نیروهای چهار گانه را در انسان، می توان به حالت سوار بودن بر چهارپایی تشبیه کرد که در جست و جوی شکار می رود و سگی با خود دارد و جاسوسی از سوی راهزنان همراه اوست. سوار همان عقل است و چهارپا، شهوت و سگ، غضب و جاسوس همان قوه وهمیّه که از جاسوسان شیطان _ است. پس اگر همه این ها تحت سیاست و تدبیر آن سوار باشند، وی آن چه را به صلاح همه است به کار گیرد و به مقصود خود نایل شود، ولی اگر فرمان به دست چهارپا یا سگ باشد، به تپه ها و پرتگاه ها که صلاح او نیست، کشیده خواهد شد و اگر همه تحت امر و نهی جاسوس قرار گیرد، به مکر و فریب و نیرنگ وی فریفته شوند و آنان را به دام دزدان و راهزنان خواهد افکند.