- پیش گفتار 3
- بخش اول: کلیات 9
- اشاره 9
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 10
- معنای لغوی عفت 10
- اشاره 10
- مفهوم اصطلاحی عفت 11
- شَرَه (آزمندی) 13
- خمودی (سستی و ضعف) 14
- 1 _ ازدواج 16
- 2 _ زنان سالخورده 16
- فصل دوم: کاربرد عفت در قرآن 16
- اشاره 16
- 4 _ درباره تهی دستان 17
- 3 _ درباره ثروتمندان 17
- نکته ها 18
- الف) اهمیت زبان و بیان در قرآن 19
- اشاره 19
- فصل سوم: نقش کلیدی زبان در فرهنگ قرآن و احادیث 19
- ب) زبان، کلید خیر و شرّ 20
- ج) اختلاف زبان با نهاد آدمی 22
- اشاره 23
- د) نقش زبان در قرآن 23
- 1 _ ذکر بسم اللّه هنگام ذبح 24
- 2 _ زبان و نقش داوری 25
- 4 _ زبان و شفاعت و نجات جان 26
- 3 _ زبان و از هم پاشیدن خانواده 26
- 5 _ زبان و حبط اعمال 27
- 7 _ زبان و پیام رسانی 28
- 6 _ زبان و خطر سقوط در پرتگاه ها 28
- 8 _ زبان و ابزار تعلیم و تعلّم 29
- معنای ترکیبی عفت کلام 29
- بخش دوم: ادب در تبیین معارف قرآنی 30
- اشاره 30
- الف) معنای لغوی و اصطلاحی ادب 31
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 31
- اشاره 31
- ب) مفهوم ادب الهی 32
- د) مفهوم ادب الهی 33
- ج) مفهوم معارف قرآن 33
- الف) ادب الهی در توحید 34
- فصل دوم: ادب الهی در تبیین اصول عقاید 34
- اشاره 34
- اشاره 34
- 1 _ توحید 34
- اشاره 35
- ب) آیات قرآن در ردّ پندارهای جاهلانه 35
- معنای ترکیبی عفت کلام 36
- 2 _ نبوت 40
- اشاره 40
- ج) نگاهی به ویژگی های انبیا در قرآن 41
- ب) نگاهی به جایگاه انبیا در عهدین 41
- الف) پیامبران و ناسزاگویی به آنان 41
- اشاره 44
- د) ادب گفتار انبیا 44
- 1) ادب گفتار انبیا در پیشگاه خداوند 45
- 2) ادب گفتار انبیا با مردم 47
- 3 _ معاد 52
- فصل سوم: ادب الهی در تبیین معارف اخلاقی 56
- اشاره 56
- اهمیت و جایگاه اخلاق در اسلام 56
- تعریف اخلاق 57
- الف) اعجاز بیانی قرآن در تبیین احکام 58
- اشاره 58
- اشاره 58
- ب) علّت کاربرد کنایه 58
- ادب الهی در تبیین احکام 58
- 1 _ نفرت داشتن از سرشت عمل 59
- 2 _ سنت الهی در جهت فطرت انسانی 59
- 3 _ پستی ذاتی عمل 60
- ج) مفهوم کنایه 61
- د) کنایه ها در قرآن 61
- اشاره 61
- کنایه یا تصریح در واژه «الرفث» 63
- کنایه یا تصریح در واژه «فرج» 66
- 1 _ چرا تعبیر «کَواعِبَ اَتْرابا» در قرآن به کار رفته است؟ 67
- دو پرسش 67
- اشاره 67
- اشاره 69
- 2 _ چرا خداوند، عالمانِ بی عمل یهود را به حیوان ها مَثَل زده است؟ 69
- 1. معنای ادب 70
- 2. شهرت حیوانات در میان ملّت ها 71
- 3. تمثیل یا بیان حقایق در قالب هنر 72
- اشاره 76
- بخش سوم: نقش قرآن در اصلاح گفتار 76
- اشاره 77
- 1 _ پیش گامی قرآن در اصلاح گفتار 77
- فصل اول: نقش قرآن در اصلاح گفتار 77
- اشاره 77
- فهرست آفت های سخن در قرآن1 80
- 2 _ شناخت آسیب های گفتار 81
- الف) کذب (دروغ) 81
- اشاره 81
- اشاره 81
- 2. بهتان 82
- 1. افترا 82
- 3. افک 83
- 4. خرق 83
- 5. اختلاق 84
- اشاره 84
- ب) سُخریّه و استهزا 84
- تفسیر «اللّه یستهزی ء بهم» 86
- ج) سبّ 88
- اشاره 88
- 2. لعن 90
- 1. قذف 90
- 3. فحش 92
- مفهوم سب در قرآن 92
- یک اشکال و پاسخ آن 94
- روایت هایی درباره سب انبیا 97
- فرمان تاریخی امام خمینی رحمه الله در قتل سلمان رشدی 98
- الف) کشته در راه خدا را مُرده نخوانید! 99
- 3 _ اصلاح تعبیرها 99
- اشاره 99
- ب) بگویید اسلام آوردیم نه ایمان! 100
- ج) گفتن «ان شاء اللّه » و تکیه به اراده خدا 101
- د) تحریف سخنان دیگران ممنوع! 102
- اشاره 104
- الف) نگرانی از نداشتن گواه و شاهد 104
- 4 _ شناسایی دردها و طرح گفتار درمانی 104
- ب) تقیه 105
- ج) فریاد حق خواهی مظلوم 106
- 5 _ روش درست سخن گفتن 107
- اشاره 107
- الف) قول میسور 108
- ب) قول بلیغ 108
- ج) قول سدید 109
- د) قول لیّن 110
- 6 _ آفرینی الگو 111
- بخش چهارم: همراه با برنامه سازان 114
- اشاره 114
- گسترده ترین رسانه گروهی 115
- رسانه و معارف قرآنی 115
- عرضه کردن عملکردهای رسانه به قرآن 116
- الف) به تصویر کشیدن آشنایی و خواستگاری دو جوان 117
- الگوهای قرآنی در رسانه 117
- اشاره 117
- ب) حفظ عفت و حیا در گفت و گوی زنان و مردان در فیلم ها 118
- عفت کلام و نقش رسانه 119
- اشاره 119
- 1 _ عفت کلام و اصلاح برنامه ها و نظارت بر آن ها 119
- اشاره 121
- پیشنهادهای برنامه ای 121
- الف) خانواده و رسانه 121
- 2 _ هدایت افکار عمومی 121
- اشاره 121
- 1. ساخت برنامه ای با عنوان «عفت کلام در خانواده» 122
- 3. برنامه های سیره و زندگانی 123
- 2. بررسی پرونده های دادگاه ها 123
- 4. نمایش چگونگی عرضه کردن رفتارهای اجتماعی به قرآن 125
- 5. تجسیم بخشیدن صفات نکوهیده و ملموس ساختن زشتی آن ها 126
- 6. توجه بزرگ ترها به گفتارشان در خانواده 127
- ب) مدرسه و رسانه 128
- اشاره 130
- ج) دانشگاه و رسانه 130
- ماجرای اول 131
- ماجرای دوم 132
- ماجرای سوم 133
- پخش برنامه های کارشناسی 135
- معرفی کتاب هایی درباره عفت کلام 137
- کتاب نامه 141
صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: تو غیبت برادر مسلمانت را کردی!(1) مگر سخن پروردگارت را نشنیده ای که می فرماید:
لا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ. (حجرات: 12)
هیچ یک از شما دیگری را غیبت نکند، آیا کسی از شما دوست دارد که گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ (به یقین) همه شما از این امر کراهت دارید.
ب) روزی حضرت علی علیه السلام سخن رانی می کرد. در پایان مردی از خوارج گفت: خداوند این کافر را بکشد؛ چقدر دانا و فقیه است. یاران آن حضرت از جای برخاستند تا او را بکشند. امام علی علیه السلام فرمود: آرام باشید! او دشنام گفته است. یا به همان دشنام جوابش گویید، یا از گناهش درگذرید.(2)
ج) درباره خواجه نصیرالدین طوسی نوشته اند که جاهلی در یک نامه، به ایشان خطاب «سگ» کرد. خواجه نصیر در پاسخش نوشت: شما مرا سگ دانسته اید. هرچه فکر کردم که چه چیزم به سگ می ماند، نفهمیدم. من دو پا دارم، ولی سگ چهارپا دارد. او دندان تیزی دارد که استخوان را خُرد و نرم می کند، ولی دندان های من از کار افتاده است. سگ چنگال دارد، ولی من ندارم. او با این رفتار سالم، طرف را پشیمان کرد.(3)
د) به بزرگی گفتند فلانی پشت سرت غیبت کرده و به تو اهانت کرده است. او پیمانه ای خرما برایش فرستاد. آن شخص شگفت زده شد و پرسید: من پشت سر او بدگویی کرده ام، او برای من هدیه می فرستد.
1- علم اخلاق اسلامی، ج 2، ص 393.
2- نهج البلاغه، قصارالحکم، ش 420.ژ
3- اخلاق اسلامی، شهید محراب آیت اللّه سید عبدالحسین دستغیب، چ 9، 1373.