- پیش گفتار 3
- اشاره 9
- بخش اول: کلیات 9
- معنای لغوی عفت 10
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 10
- اشاره 10
- مفهوم اصطلاحی عفت 11
- شَرَه (آزمندی) 13
- خمودی (سستی و ضعف) 14
- 1 _ ازدواج 16
- فصل دوم: کاربرد عفت در قرآن 16
- 2 _ زنان سالخورده 16
- اشاره 16
- 3 _ درباره ثروتمندان 17
- 4 _ درباره تهی دستان 17
- نکته ها 18
- اشاره 19
- فصل سوم: نقش کلیدی زبان در فرهنگ قرآن و احادیث 19
- الف) اهمیت زبان و بیان در قرآن 19
- ب) زبان، کلید خیر و شرّ 20
- ج) اختلاف زبان با نهاد آدمی 22
- اشاره 23
- د) نقش زبان در قرآن 23
- 1 _ ذکر بسم اللّه هنگام ذبح 24
- 2 _ زبان و نقش داوری 25
- 4 _ زبان و شفاعت و نجات جان 26
- 3 _ زبان و از هم پاشیدن خانواده 26
- 5 _ زبان و حبط اعمال 27
- 6 _ زبان و خطر سقوط در پرتگاه ها 28
- 7 _ زبان و پیام رسانی 28
- 8 _ زبان و ابزار تعلیم و تعلّم 29
- معنای ترکیبی عفت کلام 29
- بخش دوم: ادب در تبیین معارف قرآنی 30
- اشاره 30
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 31
- اشاره 31
- الف) معنای لغوی و اصطلاحی ادب 31
- ب) مفهوم ادب الهی 32
- د) مفهوم ادب الهی 33
- ج) مفهوم معارف قرآن 33
- الف) ادب الهی در توحید 34
- اشاره 34
- فصل دوم: ادب الهی در تبیین اصول عقاید 34
- اشاره 34
- 1 _ توحید 34
- اشاره 35
- ب) آیات قرآن در ردّ پندارهای جاهلانه 35
- معنای ترکیبی عفت کلام 36
- 2 _ نبوت 40
- اشاره 40
- الف) پیامبران و ناسزاگویی به آنان 41
- ج) نگاهی به ویژگی های انبیا در قرآن 41
- ب) نگاهی به جایگاه انبیا در عهدین 41
- د) ادب گفتار انبیا 44
- اشاره 44
- 1) ادب گفتار انبیا در پیشگاه خداوند 45
- 2) ادب گفتار انبیا با مردم 47
- 3 _ معاد 52
- اهمیت و جایگاه اخلاق در اسلام 56
- اشاره 56
- فصل سوم: ادب الهی در تبیین معارف اخلاقی 56
- تعریف اخلاق 57
- ب) علّت کاربرد کنایه 58
- الف) اعجاز بیانی قرآن در تبیین احکام 58
- اشاره 58
- اشاره 58
- ادب الهی در تبیین احکام 58
- 2 _ سنت الهی در جهت فطرت انسانی 59
- 1 _ نفرت داشتن از سرشت عمل 59
- 3 _ پستی ذاتی عمل 60
- ج) مفهوم کنایه 61
- د) کنایه ها در قرآن 61
- اشاره 61
- کنایه یا تصریح در واژه «الرفث» 63
- کنایه یا تصریح در واژه «فرج» 66
- دو پرسش 67
- اشاره 67
- 1 _ چرا تعبیر «کَواعِبَ اَتْرابا» در قرآن به کار رفته است؟ 67
- 2 _ چرا خداوند، عالمانِ بی عمل یهود را به حیوان ها مَثَل زده است؟ 69
- اشاره 69
- 1. معنای ادب 70
- 2. شهرت حیوانات در میان ملّت ها 71
- 3. تمثیل یا بیان حقایق در قالب هنر 72
- بخش سوم: نقش قرآن در اصلاح گفتار 76
- اشاره 76
- اشاره 77
- 1 _ پیش گامی قرآن در اصلاح گفتار 77
- اشاره 77
- فصل اول: نقش قرآن در اصلاح گفتار 77
- فهرست آفت های سخن در قرآن1 80
- الف) کذب (دروغ) 81
- اشاره 81
- اشاره 81
- 2 _ شناخت آسیب های گفتار 81
- 2. بهتان 82
- 1. افترا 82
- 3. افک 83
- 4. خرق 83
- ب) سُخریّه و استهزا 84
- 5. اختلاق 84
- اشاره 84
- تفسیر «اللّه یستهزی ء بهم» 86
- ج) سبّ 88
- اشاره 88
- 1. قذف 90
- 2. لعن 90
- 3. فحش 92
- مفهوم سب در قرآن 92
- یک اشکال و پاسخ آن 94
- روایت هایی درباره سب انبیا 97
- فرمان تاریخی امام خمینی رحمه الله در قتل سلمان رشدی 98
- الف) کشته در راه خدا را مُرده نخوانید! 99
- 3 _ اصلاح تعبیرها 99
- اشاره 99
- ب) بگویید اسلام آوردیم نه ایمان! 100
- ج) گفتن «ان شاء اللّه » و تکیه به اراده خدا 101
- د) تحریف سخنان دیگران ممنوع! 102
- 4 _ شناسایی دردها و طرح گفتار درمانی 104
- الف) نگرانی از نداشتن گواه و شاهد 104
- اشاره 104
- ب) تقیه 105
- ج) فریاد حق خواهی مظلوم 106
- 5 _ روش درست سخن گفتن 107
- اشاره 107
- الف) قول میسور 108
- ب) قول بلیغ 108
- ج) قول سدید 109
- د) قول لیّن 110
- 6 _ آفرینی الگو 111
- اشاره 114
- بخش چهارم: همراه با برنامه سازان 114
- رسانه و معارف قرآنی 115
- گسترده ترین رسانه گروهی 115
- عرضه کردن عملکردهای رسانه به قرآن 116
- الف) به تصویر کشیدن آشنایی و خواستگاری دو جوان 117
- الگوهای قرآنی در رسانه 117
- اشاره 117
- ب) حفظ عفت و حیا در گفت و گوی زنان و مردان در فیلم ها 118
- اشاره 119
- 1 _ عفت کلام و اصلاح برنامه ها و نظارت بر آن ها 119
- عفت کلام و نقش رسانه 119
- الف) خانواده و رسانه 121
- اشاره 121
- اشاره 121
- پیشنهادهای برنامه ای 121
- 2 _ هدایت افکار عمومی 121
- 1. ساخت برنامه ای با عنوان «عفت کلام در خانواده» 122
- 3. برنامه های سیره و زندگانی 123
- 2. بررسی پرونده های دادگاه ها 123
- 4. نمایش چگونگی عرضه کردن رفتارهای اجتماعی به قرآن 125
- 5. تجسیم بخشیدن صفات نکوهیده و ملموس ساختن زشتی آن ها 126
- 6. توجه بزرگ ترها به گفتارشان در خانواده 127
- ب) مدرسه و رسانه 128
- اشاره 130
- ج) دانشگاه و رسانه 130
- ماجرای اول 131
- ماجرای دوم 132
- ماجرای سوم 133
- پخش برنامه های کارشناسی 135
- معرفی کتاب هایی درباره عفت کلام 137
- کتاب نامه 141
دهنده توحید و یگانه پرستی و اعتقاد به خداوند است. این کار، واکنشی در برابر قربانی های مشرکان برای بت ها و ذکر نام بت ها هنگام ذبح حیواناتشان بوده است. در واقع، برای برچیده شدن آثار شرک و تثبیت یکتاپرستی صورت گرفته است؛(1) این عمل زبانی به عنوان گواهی است که از باطن خبر می دهد.
قرآن درباره ذکر نام خدا در هنگام ذبح می فرماید:
وَ لا تَأْکُلُوا مِمّا لَمْ یُذْکَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ وَ إِنَّهُ لَفِسْقٌ... . (انعام: 121)(2)
از آن چه نام خدا بر آن برده نشده نخورید و این کار گناه است.
2 _ زبان و نقش داوری
2 _ زبان و نقش داوری
از وظیفه های زبان حل و فصل درگیری هاست که نمونه بارز آن را می توان در مسأله لعان دید. هنگامی که آیه قذف(3) نازل شد، حوادثی رخ داد که مردم در تنگنا قرار گرفتند. از این رو، خداوند آیه لعان را برای پایان بخشیدن مشکلات مردم نازل کرد.(4) این آیه می فرماید:
کسانی که همسران خود را متهم (به عمل منافی عفت) می کنند و گواهانی جز خودشان ندارند، هر یک از آن ها باید چهار مرتبه به نام خدا شهادت دهد که از راست گویان است و در پنجمین بار بگوید: لعنت خدا بر او باد اگر از دروغ گویان باشد! آن زن نیز می تواند کیفر (زنا) را از خود دور کند. به این طریق که چهار بار خدا را به شهادت
1- مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 2، صص 357 و 358 و 378؛ تفسیر نمونه، ج 2، ص 13؛ التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، وهبه الزحیلی، 32 مجلد، ج 8 ، ص 20.
2- نک: آیات 118 و 145 همین سوره.
3- و الذین یرمون المحصنات ثم لم یأتوا شهداء فاجلدوهم ثمانین جلده و لا تقبلوا لهم شهاده ابدا و اولئک هم الفاسقون؛ و کسانی که زنان پاکدامن را متهم می کنند، سپس چهار شاهد بر ادعای خود نمی آورند، آن ها را هشتاد تازیانه بزنید. شهادتشان را هرگز نپذیرید و آن ها فاسقانند».
4- اسباب النزول، سید محمّدباقر حجتی، ص 104 به بعد.