- پیش گفتار 3
- اشاره 9
- بخش اول: کلیات 9
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 10
- اشاره 10
- معنای لغوی عفت 10
- مفهوم اصطلاحی عفت 11
- شَرَه (آزمندی) 13
- خمودی (سستی و ضعف) 14
- 2 _ زنان سالخورده 16
- 1 _ ازدواج 16
- فصل دوم: کاربرد عفت در قرآن 16
- اشاره 16
- 4 _ درباره تهی دستان 17
- 3 _ درباره ثروتمندان 17
- نکته ها 18
- اشاره 19
- فصل سوم: نقش کلیدی زبان در فرهنگ قرآن و احادیث 19
- الف) اهمیت زبان و بیان در قرآن 19
- ب) زبان، کلید خیر و شرّ 20
- ج) اختلاف زبان با نهاد آدمی 22
- د) نقش زبان در قرآن 23
- اشاره 23
- 1 _ ذکر بسم اللّه هنگام ذبح 24
- 2 _ زبان و نقش داوری 25
- 3 _ زبان و از هم پاشیدن خانواده 26
- 4 _ زبان و شفاعت و نجات جان 26
- 5 _ زبان و حبط اعمال 27
- 6 _ زبان و خطر سقوط در پرتگاه ها 28
- 7 _ زبان و پیام رسانی 28
- 8 _ زبان و ابزار تعلیم و تعلّم 29
- معنای ترکیبی عفت کلام 29
- اشاره 30
- بخش دوم: ادب در تبیین معارف قرآنی 30
- الف) معنای لغوی و اصطلاحی ادب 31
- فصل اول: مفاهیم و تعریف ها 31
- اشاره 31
- ب) مفهوم ادب الهی 32
- ج) مفهوم معارف قرآن 33
- د) مفهوم ادب الهی 33
- اشاره 34
- الف) ادب الهی در توحید 34
- 1 _ توحید 34
- اشاره 34
- فصل دوم: ادب الهی در تبیین اصول عقاید 34
- اشاره 35
- ب) آیات قرآن در ردّ پندارهای جاهلانه 35
- معنای ترکیبی عفت کلام 36
- 2 _ نبوت 40
- اشاره 40
- ج) نگاهی به ویژگی های انبیا در قرآن 41
- ب) نگاهی به جایگاه انبیا در عهدین 41
- الف) پیامبران و ناسزاگویی به آنان 41
- د) ادب گفتار انبیا 44
- اشاره 44
- 1) ادب گفتار انبیا در پیشگاه خداوند 45
- 2) ادب گفتار انبیا با مردم 47
- 3 _ معاد 52
- اشاره 56
- اهمیت و جایگاه اخلاق در اسلام 56
- فصل سوم: ادب الهی در تبیین معارف اخلاقی 56
- تعریف اخلاق 57
- ب) علّت کاربرد کنایه 58
- الف) اعجاز بیانی قرآن در تبیین احکام 58
- اشاره 58
- اشاره 58
- ادب الهی در تبیین احکام 58
- 2 _ سنت الهی در جهت فطرت انسانی 59
- 1 _ نفرت داشتن از سرشت عمل 59
- 3 _ پستی ذاتی عمل 60
- د) کنایه ها در قرآن 61
- اشاره 61
- ج) مفهوم کنایه 61
- کنایه یا تصریح در واژه «الرفث» 63
- کنایه یا تصریح در واژه «فرج» 66
- 1 _ چرا تعبیر «کَواعِبَ اَتْرابا» در قرآن به کار رفته است؟ 67
- اشاره 67
- دو پرسش 67
- اشاره 69
- 2 _ چرا خداوند، عالمانِ بی عمل یهود را به حیوان ها مَثَل زده است؟ 69
- 1. معنای ادب 70
- 2. شهرت حیوانات در میان ملّت ها 71
- 3. تمثیل یا بیان حقایق در قالب هنر 72
- اشاره 76
- بخش سوم: نقش قرآن در اصلاح گفتار 76
- اشاره 77
- 1 _ پیش گامی قرآن در اصلاح گفتار 77
- اشاره 77
- فصل اول: نقش قرآن در اصلاح گفتار 77
- فهرست آفت های سخن در قرآن1 80
- اشاره 81
- اشاره 81
- 2 _ شناخت آسیب های گفتار 81
- الف) کذب (دروغ) 81
- 2. بهتان 82
- 1. افترا 82
- 3. افک 83
- 4. خرق 83
- 5. اختلاق 84
- اشاره 84
- ب) سُخریّه و استهزا 84
- تفسیر «اللّه یستهزی ء بهم» 86
- اشاره 88
- ج) سبّ 88
- 1. قذف 90
- 2. لعن 90
- مفهوم سب در قرآن 92
- 3. فحش 92
- یک اشکال و پاسخ آن 94
- روایت هایی درباره سب انبیا 97
- فرمان تاریخی امام خمینی رحمه الله در قتل سلمان رشدی 98
- الف) کشته در راه خدا را مُرده نخوانید! 99
- اشاره 99
- 3 _ اصلاح تعبیرها 99
- ب) بگویید اسلام آوردیم نه ایمان! 100
- ج) گفتن «ان شاء اللّه » و تکیه به اراده خدا 101
- د) تحریف سخنان دیگران ممنوع! 102
- اشاره 104
- الف) نگرانی از نداشتن گواه و شاهد 104
- 4 _ شناسایی دردها و طرح گفتار درمانی 104
- ب) تقیه 105
- ج) فریاد حق خواهی مظلوم 106
- 5 _ روش درست سخن گفتن 107
- اشاره 107
- الف) قول میسور 108
- ب) قول بلیغ 108
- ج) قول سدید 109
- د) قول لیّن 110
- 6 _ آفرینی الگو 111
- بخش چهارم: همراه با برنامه سازان 114
- اشاره 114
- گسترده ترین رسانه گروهی 115
- رسانه و معارف قرآنی 115
- عرضه کردن عملکردهای رسانه به قرآن 116
- الگوهای قرآنی در رسانه 117
- الف) به تصویر کشیدن آشنایی و خواستگاری دو جوان 117
- اشاره 117
- ب) حفظ عفت و حیا در گفت و گوی زنان و مردان در فیلم ها 118
- عفت کلام و نقش رسانه 119
- اشاره 119
- 1 _ عفت کلام و اصلاح برنامه ها و نظارت بر آن ها 119
- اشاره 121
- اشاره 121
- الف) خانواده و رسانه 121
- پیشنهادهای برنامه ای 121
- 2 _ هدایت افکار عمومی 121
- 1. ساخت برنامه ای با عنوان «عفت کلام در خانواده» 122
- 2. بررسی پرونده های دادگاه ها 123
- 3. برنامه های سیره و زندگانی 123
- 4. نمایش چگونگی عرضه کردن رفتارهای اجتماعی به قرآن 125
- 5. تجسیم بخشیدن صفات نکوهیده و ملموس ساختن زشتی آن ها 126
- 6. توجه بزرگ ترها به گفتارشان در خانواده 127
- ب) مدرسه و رسانه 128
- ج) دانشگاه و رسانه 130
- اشاره 130
- ماجرای اول 131
- ماجرای دوم 132
- ماجرای سوم 133
- پخش برنامه های کارشناسی 135
- معرفی کتاب هایی درباره عفت کلام 137
- کتاب نامه 141
دعاست. پروردگارا! مرا برپا کننده نماز قرار ده، و از فرزندانم. (نیز چنین فرما)، پروردگارا: دعای مرا بپذیر! پروردگارا! من و پدر و مادرم را، در آن روز که حساب برپا می شود، بیامرز! (ابراهیم: 35 _ 41)
ادب در دعای حضرت ابراهیم علیه السلام
ادب در دعای حضرت ابراهیم علیه السلام
یکی از آدابی که ابراهیم علیه السلام در این دعا به کار می برد، این است که هر حاجتی را که یاد کرده است، هدف والایی را در پی آن مد نظر دارد. برای مثال پس از این درخواست که رَبِّ اجْعَلْ هذا الْبَلَدَ آمِنا وَ اجْنُبنْی وَ بَنی اَنْ نَعْبُدَ الاَصْنامَ (ابراهیم: 35)، هدف خود را این گونه بیان می کند:
رَبِّ اِنَهُنَّ أَضْلَلْنَ کَثیرا مِنَ الناسِ. (ابراهیم: 36)
هم چنین پس از این که نیازش را این گونه مطرح می کند که: رَبَنا اَسْکَنْتُ مِنْ ذُرِّیَتی بِوادٍ غَیْرِ ذی زَرْعٍ عِنْدَ بَیْتِکَ المُحَرَّمِ می فرماید: لِیُقیمُوا الصَّلاهَ و پس از دعای فَاجْعَلْ اَفْئِدَهً مِنَ النّاسِ تَهْوی اِلَیْهِمْ و ارْزُقْهمُ مِنَ الثَّمَراتِ می فرماید: لَعَلَّهُمْ یَشْکروُنَ.
ادب دیگری که این پیامبر الهی در کلام خود رعایت می کند، این است که در کنار هر حاجتی که از خدا می خواهد، اسمی از اسمای حسنای الهی مانند غفور و رحیم و سمیع الدعا را به مناسبت آن حاجت یاد می کند و اسم شریف «رب» را در تمامی آن حاجت ها تکرار می کند؛ که ربوبیت خدا واسطه ارتباط بنده با خدای خود و گشایشگر هر دعایی است.
ادب دیگر این که گفت وَ مَنْ عَصانی فَاِنَّکَ غَفُورٌ رَحیمٌ یعنی به جان آنان نفرین نکرد، بلکه پس از ذکر گناهشان دو صفت خداوند یعنی غفور و رحیم را یاد کرد؛ چون دوست دار رستگاری امت خود بود.(1)
1- المیزان فی تفسیر القرآن، ج 6 ، صص 272 و 273.