عفت کلام در قرآن صفحه 63

کنایه یا تصریح در واژه «الرفث»

اشاره

کنایه یا تصریح در واژه «الرفث»

یکی دیگر از موارد کنایه گویی موضوع حلال بودن نزدیکی با همسران در شب های ماه رمضان است.

أُحِلَّ لَکُمْ لَیْلَهَ الصِّیامِ الرَّفَثُ إِلی نِسائِکُمْ هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ عَلِمَ اللّهُ أَنَّکُمْ کُنْتُمْ تَخْتانُونَ أَنْفُسَکُمْ... . (بقره: 187)

هم خوابگی با همسرانتان، در شب های روزه، حلال است. آن ها لباس شما هستند؛ و شما لباس آن ها (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید) خداوند می دانست که شما به خود خیانت می کردید (و این کار ممنوع را انجام می دادید).

اصل رَفَثْ به معنای فحش است. بعدها این واژه در مورد سخن گفتن نزد زنان به کار گرفته شد. سپس برای کنایه از هم خوابگی با آنان به کار رفت. اگر گفته شود که چرا در این جا از هم خوابگی به واژه رفث تعبیر شده است، حال آن که رفث معنای زشتی دارد و بر خلاف سخن خداوند در جاهای دیگر قرآن است، در پاسخ باید گفت: علت آن این است که انجام این عمل در میان آنان پیش از حلال شدن، زشت شمرده می شد؛ هم چنان که قرآن انجام آن را خیانت به خویشتن می نامد.(1) (پس با حلال شدن آن، قبح شرعی و عرفی از میان رفت. این واژه یادآور زشتی آن عمل، پیش از حلال شدن است.)

به هر حال منظور از رفث معنای کنایی آن است و چنان که گفته شد متعدی آن با الی به معنای کنایی آن اشاره دارد.(2) در ادامه، آیه زن و شوهر را نسبت به یکدیگر، مانند لباس یکدیگر می داند؛ همان گونه که لباس ویژگی راحتی در گرما و سرما و زینت بخشی و پوشش و چسبیده