عفت کلام در قرآن صفحه 71

وفاداری ویژگی خاص انسانی است که به دلیل همسانی، برخی از ویژگی های حیوانات به انسان ها نیز نسبت داده می شود. قرآن درباره شخصی(1) که از نشانه های خداوند ناسپاسی کرد و آیه های الهی را دروغ شمرد و از شیطان و هوای نفس پیروی کرد تا جایی که دیگر پند و اندرز در او بی تأثیر شد، چنین مَثَل می زند:

فَمَثَلُهُ کَمَثَلِ الْکَلْبِ إِنْ تَحْمِلْ عَلَیْهِ یَلْهَثْ أَوْ تَتْرُکْهُ یَلْهَثْ. (اعراف: 176)

او همچون سگ (هار) است که اگر به او حمله کنی، دهانش را باز و زبانش را بیرون خواهد کرد و اگر او را به حال خود وا گذاری، باز همین کار را می کند (گویی آن چنان تشنه دنیا پرستی است که هرگز سیراب نمی شود).

بنابراین، چون ممکن است در بیان حق، چندین راه باشد، گزینش بهترین آن، ادب است. از سوی دیگر، خداوند به گزینش بهترین کلام در بهترین مکان و به ظهور شایسته حق در جایش، داناتر است.

2. شهرت حیوانات در میان ملّت ها

2. شهرت حیوانات در میان ملّت ها

در ادبیات هر قوم و ملتی، حیوانات جایگاه ویژه ای دارند. هر حیوان را با توجه به رفتارها و واکنش هایش، مظهرِ یک نوع صفتی می دانند؛ برای مثال پلنگ به مظهر غضب، روباه به حیله گری، سگ به وفاداری، اسب به نجابت، شتر به لج بازی و الاغ به نادانی و... معروف اند. برای نمونه، الاغ به این دلیل حیوانی است که هرکس (کوچک و بزرگ، سفیه و هشیار) سوارش می شود و هر جا که بخواهد، می بَرَد؛ در واقع، به میل و اراده سوارش می چرخد و گویی از خود هیچ اراده ای ندارد. چنین حیوانی در عرف به نادانی شهرت یافته است. شاید شهرت عرفی به دلیل