گوهر قدسی معرفت صفحه 124

حق و استکبار نورزیدن در قبول آن است. عین عبارت ایشان چنین است:

الظّاهرُ منها أنَّ العِبادَ إنّما یُکلَّفونَ بِالانقیادِ للحَقِّ و ترکِ الاستِکبارِ عَن قَبولِهِ؛ فَأمَّا المَعارِفُ فإنّها بأسرِها مِمّا یُلقیهِ اللهُ تعالی فی قُلوبِ عِبادِهِ بَعدَ اختیارِهِم لِلحَقِّ، ثمَّ یُکمِّلُ ذلکَ یَوماً فیوماً بِقَدرِ أعمالِهِم و طاعاتِهِم حتّی یوصِلَهُم إلی دَرَجَهِ الیَقینِ.

و حَسبُکَ فی ذلکَ ما وَصَلَ إلَیکَ مِن سیرَهِ النَّبیّینَ و أئمَّهِ الدینِ فی تَکمیلِ أُمَمِهِم و أصحابِهِم، فإنَّهُم لَم یُحیلوهُم عَلَی الاکتِسابِ و النَّظَرِ و تَتَبُّعِ کُتُبِ الفَلاسِفَهِ و الاقتباسِ مِن عُلومِ الزَّنادِقَهِ بَل إنَّما دَعَوهُم أوّلاً إلی الاإذعانِ بِالتّوحیدِ و سائِرِ العَقائِدِ ثمَّ دَعَوهُم إلی تکمیلِ النَّفسِ بِالطّاعاتِ و الرّیاضات حتّی فازوا بأعلی دَرَجاتِ السَّعاداتِ.(1)

از ظاهر این احادیث استفاده می شود که تکلیف بندگان صرفاً انقیاد نسبت به حق و استکبار ورزیدن در قبول آن است. امّا معرفت ها همگی پس از اینکه بندگان حق را پذیرفتند، توسّط خدای متعال در قلوب ایشان القا می شود. سپس آنها را به اندازه ای که اهل عمل و اطاعت باشند، روز به روز کامل تر می کند تا به درجه یقین برساند.

برای اثبات این امر آنچه از سیره پیامبران و پیشوایان دین در به5.