- پیشگفتار 1
- بداهت معنای علم 4
- فصل اوّل: ماهیت علم و ویژگی های آن 4
- ذهنی نبودن علم 5
- علم و ادراک همان وجدان کردن است 8
- لافکری لازمه وجدان است 10
- قابل تعریف نبودن علم در عین بداهت آن 14
- اختیاری نبودن علم 18
- معرفت چیست؟ 25
- ویژگی های معرفت 31
- هدایت تکوینی و تشریعی 33
- فصل اوّل: هدایت و اضلال خدا 33
- صنع خدا در هدایت تکوینی 35
- نقش خدا و انسان در هدایت تشریعی 36
- هدایت؛ فضل خدا 43
- اضلال خدا 44
- اشکال جبر در هدایت و اضلال الهی 44
- جبر و اختیار فقط در افعال اختیاری مطرح است 45
- تفکیک هدایت خدا از ایمان و کفر بندگان 46
- کفر غیر از ضلال است 49
- تفاوت اعتقاد با معرفت 54
- ازدیاد هدایت برای مؤمن 55
- محروم شدن کافر از هدایت بیشتر خداوند 57
- هدایت نکردن خدا ظلم نیست 65
- هدایت و اضلال به خواست خداست 66
- قفل بر قلب 69
- نحوه هدایت و اضلال خدا 78
- شرح صدر انسان به وسیله نور الهی 79
- نور علم 81
- نور امام علیه السلام 83
- ضیّق و حرج بودن صدر 87
- تأثیر صنع خدا در تسلیم اختیاری انسان 91
- نقش هدایت خداوند در عاقبت به خیری 96
- هدایت و اضلال در آخرت 100
- عقوبت کافر در دنیا 101
- لزوم طلب هدایت دائمی از خدا 104
- نتیجه بحث هدایت و اضلال در بحث معرفت 107
- احادیث معرفت در کافی 108
- اشاره 108
- احادیث معرفت در بحار 114
- بیان علامه مجلسی درباره معرفت 120
- رفع شبهه از حدیث جهل و معرفت 122
- استفاده علامه مجلسی از احادیث معرفت 123
- بیان فلسفی درباره احادیث معرفت 128
- وجه استناد به ادلّه نقلی در بحث معرفت 131
- اشاره 136
- اشاره 137
- فصل دوم: تواتر احادیث در بحث معرفت 139
- در مطالب عقلی نیازی به بررسی سندی نیست 139
- اشاره 143
- میزان اعتبار اخبار آحاد 143
- یکی از راه های اطمینان به صدور خبر، معتبر بودن آن نزد مؤلّف است 144
- نظر مرحوم کلینی درباره احادیث کافی 145
- تفاوت اصطلاح قدما و متأخّرین در مورد حدیث صحیح 147
- علّت اختلاف نظر قدما و متأخّرین درباره حدیث صحیح 150
- روش قدما در تألیف کتب حدیث 152
- ضعیف یا مجهول بودن سند حدیث در کتب قدما ضرری به اعتبار آن نمی زند 165
- استفاده از سند احادیث در مقام تعارض بین آنها 166
- اعتبار احادیث معرفت در کتب قدما 168
- فصل اوّل: ولایت اهل بیت علیهم السلام بر قلبها 172
- اشاره 172
- قلوب انسان ها مطیع اهل بیت علیهم السلام است 173
- تحمّل معارف اهل بیت علیهم السلام به خواست ایشان بستگی دارد 178
- نعمت علم و معرفت به برکت امام زمان علیه السلام به انسان ها می رسد 182
- وضعیت علم و علما در زمان غیبت 187
- نقش توسّل به امام عصر علیه السلام در دستگیری علمی ایشان 191
- خدمتگزاری به آستان مقدّس حضرت مهدی علیه السلام 193
- فهرست آیات 199
خود علامه مجلسی که به تفصیل نظراتشان را نقل کردیم جزء اخباریّین به حساب نمی آیند. ایشان در شرحی که بر کتاب شریف کافی نگاشته اند، در ابتدا ارزیابی متأخّرین را نسبت به سند حدیث مطرح کرده و سپس به شرح آن پرداخته اند. با این ترتیب بسیاری از احادیث را به عنوان ضعیف و برخی را به عنوان مجهول یا مرسل و تعدادی را هم به عنوان صحیح و یا موثق معرّفی کرده اند. آنچه مهم است اینکه ایشان در این جهت فقط به اصطلاح متأخّرین نظر داشته و در حقیقت نقل نظر آنها را کرده اند، وگرنه با توجّه به مطالبی که از کتاب الاربعین ایشان نقل کردیم، اعتبار همه احادیث کافی نزد ایشان به هیچ وجه مخدوش نمی شود.
استفاده از سند احادیث در مقام تعارض بین آنها
تنها چیزی که مرحوم مجلسی بر آنچه در کتاب الاربعین آورده افزوده این است که گاهی در مقام تعارض بین دو خبر، سند یکی از آنها بر دیگری ترجیح پیدا می کند و به این اعتبار یکی اقوی از دیگری می شود. با این ترتیب مرجّح سندی حدّاکثر برای ترجیح خبر اقوی بر خبر قوی است نه اینکه یکی را قوی و دیگری را ضعیف بدانیم. این هم در مقامی است که ناچار به ترجیح بین یکی از دو خبر بشویم که در هنگام تعارض چنین چیزی پیش می آید، وگرنه به طور عادی هیچ یک از احادیث به اصطلاح ضعیف در کتب قدما که از اصول اربعمائه مطالب خود را جمع آوری کرده اند، بی اعتبار یا کم اعتبار نیست.