- پیشگفتار 1
- فصل اوّل: ماهیت علم و ویژگی های آن 4
- بداهت معنای علم 4
- ذهنی نبودن علم 5
- علم و ادراک همان وجدان کردن است 8
- لافکری لازمه وجدان است 10
- قابل تعریف نبودن علم در عین بداهت آن 14
- اختیاری نبودن علم 18
- معرفت چیست؟ 25
- ویژگی های معرفت 31
- هدایت تکوینی و تشریعی 33
- فصل اوّل: هدایت و اضلال خدا 33
- صنع خدا در هدایت تکوینی 35
- نقش خدا و انسان در هدایت تشریعی 36
- هدایت؛ فضل خدا 43
- اضلال خدا 44
- اشکال جبر در هدایت و اضلال الهی 44
- جبر و اختیار فقط در افعال اختیاری مطرح است 45
- تفکیک هدایت خدا از ایمان و کفر بندگان 46
- کفر غیر از ضلال است 49
- تفاوت اعتقاد با معرفت 54
- ازدیاد هدایت برای مؤمن 55
- محروم شدن کافر از هدایت بیشتر خداوند 57
- هدایت نکردن خدا ظلم نیست 65
- هدایت و اضلال به خواست خداست 66
- قفل بر قلب 69
- نحوه هدایت و اضلال خدا 78
- شرح صدر انسان به وسیله نور الهی 79
- نور علم 81
- نور امام علیه السلام 83
- ضیّق و حرج بودن صدر 87
- تأثیر صنع خدا در تسلیم اختیاری انسان 91
- نقش هدایت خداوند در عاقبت به خیری 96
- هدایت و اضلال در آخرت 100
- عقوبت کافر در دنیا 101
- لزوم طلب هدایت دائمی از خدا 104
- نتیجه بحث هدایت و اضلال در بحث معرفت 107
- اشاره 108
- احادیث معرفت در کافی 108
- احادیث معرفت در بحار 114
- بیان علامه مجلسی درباره معرفت 120
- رفع شبهه از حدیث جهل و معرفت 122
- استفاده علامه مجلسی از احادیث معرفت 123
- بیان فلسفی درباره احادیث معرفت 128
- وجه استناد به ادلّه نقلی در بحث معرفت 131
- اشاره 136
- اشاره 137
- در مطالب عقلی نیازی به بررسی سندی نیست 139
- فصل دوم: تواتر احادیث در بحث معرفت 139
- میزان اعتبار اخبار آحاد 143
- اشاره 143
- یکی از راه های اطمینان به صدور خبر، معتبر بودن آن نزد مؤلّف است 144
- نظر مرحوم کلینی درباره احادیث کافی 145
- تفاوت اصطلاح قدما و متأخّرین در مورد حدیث صحیح 147
- علّت اختلاف نظر قدما و متأخّرین درباره حدیث صحیح 150
- روش قدما در تألیف کتب حدیث 152
- ضعیف یا مجهول بودن سند حدیث در کتب قدما ضرری به اعتبار آن نمی زند 165
- استفاده از سند احادیث در مقام تعارض بین آنها 166
- اعتبار احادیث معرفت در کتب قدما 168
- اشاره 172
- فصل اوّل: ولایت اهل بیت علیهم السلام بر قلبها 172
- قلوب انسان ها مطیع اهل بیت علیهم السلام است 173
- تحمّل معارف اهل بیت علیهم السلام به خواست ایشان بستگی دارد 178
- نعمت علم و معرفت به برکت امام زمان علیه السلام به انسان ها می رسد 182
- وضعیت علم و علما در زمان غیبت 187
- نقش توسّل به امام عصر علیه السلام در دستگیری علمی ایشان 191
- خدمتگزاری به آستان مقدّس حضرت مهدی علیه السلام 193
- فهرست آیات 199
خطاب به ایشان با این کلمات سلام می دهیم:
السّلامُ علیکَ أیّها العَلَمُ المنصوبُ و العِلمُ المصبوبُ.(1)
سلام بر تو ای نشانه نصب شده و ای علم ریخته شده.
«عَلَم» به معنای نشانه، پرچم و راهنما آمده است و به طور کلی به چیزی اطلاق می شود که وسیله شناسایی و هدایت باشد. امام زمان علیه السلام آن نشانه و پرچمی است که از طرف خدای متعال برای ما وسیله شناسایی و معرفت قرار داده شده است. یعنی هر معرفتی از طریق ایشان و به برکت آن حضرت افاضه می گردد. بنابراین همه معرفت ها از معرفت خدا گرفته تا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و معرفت خود امام علیه السلام و شناخت رضا و سخط الهی که احکام شرع هستند و نیز معرفت عوالم خلقت (دنیا، برزخ و قیامت) همه و همه به وساطت امام عصر علیه السلام بر قلوب انسانها افاضه می شود.
تعبیر دیگری که به زیبایی هرچه تمامتر بر این مقام الهی حضرتش دلالت می کند، در زیارتی است که روزهای جمعه خطاب به ایشان خوانده می شود:
السّلام علیک یا نورَ اللهِ الَّذی یَهتدی بِهِ المُهتَدون.(2)
سلام بر تو ای نور خدا که به آن هدایت شوندگان، هدایت می یابند.
هرکس را که خدا هدایت می کند، به واسطه نور خود که همان نور وجود مقدس امام حیّ است، هدایت می نماید. پس ما باید از عمق1.
1- احتجاج طبرسی 316/2.
2- جمال الاسبوع/ 41.