گوهر قدسی معرفت صفحه 36

نقش خدا و انسان در هدایت تشریعی

امّا در آنچه که معمولاً هدایت تشریعی گفته می شود، باید دقّت کنیم تا ببینیم فعل خدا و فعل انسان هرکدام چه نقشی دارند.

هدایت تشریعی با ارسال پیامبران و امامان از طرف خداوند آغاز می شود که در این مرحله اختیار انسان هیچ نقشی ندارد. این خداست که رسولان خود را به سوی هرکس که بخواهد می فرستد و انسان ها تا وقتی مواجهه با این رسولان پیدا نکرده اند یا به نحوی پیام ایشان را نشنیده اند، هنوز نوبت انتخابشان نرسیده است.

با این ترتیب کسانی که در معرض دعوت انبیا و اولیای الهی قرار می گیرند و سخن ایشان را می شنوند، نسبت به آن تکلیف پیدا می کنند ولی اگر در معرض شنیدن پیام رسولان الهی نبودند؛ ممکن است با هدایت عقل (که به صورت تکوینی در آنها قرار داده شده است) لزوم تحقیق و فحص از پیام الهی را دریابند که در این صورت به آن مکلّف می شوند. ولی اگر همین را درنیافتند، به شرطی که این نفهمیدن معلول تقصیر آنها نباشد، هیچ وظیفه ای ندارند و اصطلاحاً «مستضعف» نامیده می شوند؛ مانند کودکان غیر ممیّز که لزوم فحص و تحقیق از پیام انبیا و ائمّه علیهم السلام را تشخیص نمی دهند و در این امر تقصیری هم ندارند. امّا غیر مسلمانانی که در عصر ما عقلاً احتمال جدّی می دهند که در تعالیم اسلام حقیقتی یافت شود امّا به این احتمال ترتیب اثر نمی دهند و لذا تحقیق هم نمی کنند، اینها به دلیل کوتاهی خودشان از فهم حقانیت اسلام محروم شده اند و بنابراین مستضعف نمی باشند.

پس دریافتن هدایت تشریعی (ملاً احکام اسلام) ممکن است