گوهر قدسی معرفت صفحه 81

نور علم

مصداق اوّل نور علم است که در حدیثی از امام صادق علیه السلام به این صورت ذکر شده است:

لیس العِلمُ بِالتَّعلُّمِ. إنَّما هو نورٌ یَقَعُ فی قلبِ مَن یُریدُ اللهُ تبارَکَ و تعالی أن یَهدِیَهُ. فإن أرَدتَ العلمَ فاطلُب أوّلاً فی نَفسِکَ حَقیقَهَ العُبودِیَّهِ و اطلُبِ العِلمَ باستِعمالِهِ و استَفهِمِ اللهَ یُفهِمکَ.(1)

علم با آموختن حاصل نمی شود. آن نیست مگر نوری که در قلب آن که خدای تبارک و تعالی بخواهد او را هدایت کند، می افتند. پس اگر علم می خواهی ابتدا حقیقت بندگی را در خود جستجو کن و از طریق به کار بستن علم آن را طلب کن و از خدا طلب فهم کن تا به تو بفهماند.

نکات جالب توجّهی در این حدیث شریف وجود دارد:

یکی اینکه علم صُنع خداست و با آموختن به دست نمی آید. یعنی آموختن سبب پیدایش علم برای انسان نیست. علم را خداوند ایجاد می کند در قلب کسی که بخواهد هدایتش کند. آموختن می تواند به عنوان مقدّمه و زمینه برای اعطای خدا مطرح باشد که طبق سنّت عادی خود پس از ایجاد زمینه توسّط انسان، علم را در قلب او ایجاد کند. این سنّت یک شرط لازم و ضروری نیست. چون خدا ممکن است بدون وجود آن هم کسی را عالم کند.1.