گوهر قدسی معرفت صفحه 96

است و با جبر نمی سازد.

نقش هدایت خداوند در عاقبت به خیری

حال که این مطالب روشن شد، باز می گردیم به ادامه توضیح آیه ای که نحوه هدایت و اضلال خدا را بیان کرده است. (فمن یرد الله أن یهدیه...) در توضیح آیه، قسمتی از یک حدیث امام صادق علیه السلام را آوردیم که اکنون می خواهیم فرازهای دیگری از آن را نقل کنیم و با توجّه به آنها، درباره آیه مورد بحث توضیح کامل تری بدهیم.

این حدیث در ضمن نامه ای است که امام صادق علیه السلام به جماعت شیعیان فرستاده اند و مرحوم کلینی آن را در ابتدای کتاب الروضه نقل کرده است:

و اعلَموا أنَّ اللهَ إذا أرادَ بِعبدٍ خَیراً شَرَحَ صَدرَهُ لِلإسلامِ فإذا أعطاهُ ذلکَ أنطَقَ لِسانَهُ بِالحقِّ و عَقَدَ قَلبَهُ علیه فَعَمِلَ بِهِ. فَإذا جَمَعَ اللهُ لَهُ ذلکَ، تَمَّ له إسلامُهُ و کانَ عِندَ اللهِ إن ماتَ عَلی ذلکَ الحالِ مِنَ المسلمینَ حقّاً. و إذا لم یُرِدِ اللهُ بِعبدٍ خیراً وَکَلَهُ إلی نَفسِهِ و کانَ صَدرُهُ ضَیِّقاً حَرَجاً فإن جَری علی لِسانِهِ حَقِّ لَم یَعقِد قَلبَهُ علیه. و إذا لم یَعقِد قَلبَهُ علیه، لم یُعطِهِ اللهُ العَمَلَ بِهِ. فإذَا اجتَمَعَ ذلکَ علیهِ حتّی یَموتَ و هو علی تلکَ الحالِ کانَ عندَ اللهِ مِنَ المنافقینَ و صارَ ما جری علی لسانِهِ مِنَ الحَقِّ الَّذی لم یُعطِهِ اللهُ أن یَعقِدَ قَلبَهُ علیه و لم یُعطِهِ العَمَلَ بِهِ حُجَّهً علیهِ یومَ القیامهِ. فاتَّقُوا اللهَ و سَلُوهُ أن یَشرَحَ صُدورَکُم لِلإسلامِ و أن یَجعَلَ ألسِنَتَکُم تَنطِقُ