- پیشگفتار 1
- اشاره 3
- بخش یکم: کلیات 3
- أ. تاریخچۀ تعارض علم و دین در غرب 6
- ب . مقصود از تعارض چیست؟ 9
- ج. اقسام تعارض علم و دین 10
- اشاره 12
- بخش دوم: زمینه ها و علل تعارض 12
- فصل اول 13
- أ. زمینه های روان شناختی 13
- اشاره 13
- شواهد و مثال ها 15
- أ. برخوردهای جاهلانۀ کاچینی 15
- ب- ماه عسل گالیله با دو پاپ 16
- ج- خصوصیات روانی و اخلاق گالیله 18
- ه- . ارزش گذاری بر اساس شخصیت ها و وابستگی ها 20
- د. برخوردهای شتاب زده کلیسا با نظریه های علمی 20
- و- برخوردهای تند و تکفیر آمیز کلیساییان 22
- ب. اسلام و زمینه های روان شناختی تعارض 23
- اشاره 26
- فصل دوم 26
- أ. زمینه های جامعه شناختی 26
- أ. قدرت طلبی عناصر ضد دین و علم 28
- شواهد و دلایل تاریخی 28
- ب- تحریف نامه های گالیله 30
- جمع بندی و نتیجه گیری 32
- ب - ایجاد توهم تعارض به وسیله ناآگاهان و مغرضان 34
- ج - جو ناسالم برای بیان نظرها و انتقاد 35
- ب - اسلام و زمینه های جامعه شناختی تعارض 37
- 1. عدم آشنایی کشیشان با پیشرفت های علوم تجربی 39
- اشاره 39
- فصل سوم 39
- أ. علل و زمینه های موجود در کشیشان مسیحی 39
- 2. نشناختن هدف های اصیل دین و تعصب برخی از کشیشان دون پایه 42
- 3. جمود بر ظاهر الفاظ کتاب مقدس 43
- 3. عدم تمایز بین دین و برداشت های شخصی از آن. (سوء برداشت از دین) 47
- 5. انحصاری کردن فهم و تفسیر کتاب مقدس و قطعی پنداشتن آن ها 49
- 6. اصل مسلم دینی پنداشتن دستگاه فلسفی ارسطویی 52
- 7. پذیرش نظریه های علمی به عنوان بخشی از دین و قطعی پنداشتن آن ها 55
- 8. علاقه متکلمان و مدافعان عقاید دینی به اظهار نظر دربارۀ نظریه های علمی 57
- ب - روحانیت اسلام و علل و زمینه های تعارض 58
- فصل چهارم 65
- علل و زمینه های موجود در دانشمندان علوم تجربی 65
- اشاره 65
- 1. عدم آشنایی با حقایق دین (سوء تعبیر دینی و غفلت از حقیقت دین) 66
- 2. قطعی و واقع نما پنداشتن نظریه های علمی و اصرار در تحمیل آن ها بر دین 68
- 3. نتیجه گیری عقیدتی از نظریه های علمی و دخالت در تفسیر کتاب مقدس 71
- اشاره 71
- أ. دخالت گالیله در تفسیر کتاب مقدس. 73
- ب. دخالت دانشمندان علوم تجربی در کلام (قطعی انگاشتن نظریۀ تکامل و نتایج کلامی از آن گرفتن) 75
- 4. علاقۀ دانشمندان علوم تجربی به ارائۀ نظام های متافیزیکی فراگیر 78
- 5. خارج شدن دانش تجربی از دست افراد متعهد، با ایمان و دلسوز 80
- 6. علوم تجربی را تنها راه رسیدن به حقیقت پنداشتن 83
- اشاره 86
- 1. عدم تمایز حوزه ها و قلمرو علم و دین 86
- أ. نارسایی های موجود در حوزه های پژوهشی علم و دین 86
- فصل پنجم 86
- 2. راه یابی خرافات در دین 88
- 3. عدم تعادل بین روش قیاسی و تجربی در علوم 93
- 4. جدا نکردن ضروریات دین از غیر آن 96
- 5. کمبود تفسیرهای صحیح، ساده و متنوع از متون مقدس وعقاید دینی 98
- 6. عدم تعادل در توجه به دنیا و آخرت 100
- 7. عدم تمایز بین نص، ظاهر و تأویل در تفسیر کتاب مقدس 101
- 8. تصویر نادرست از خداوند 102
- 9. ضعف دستگاه فلسفی غرب 104
- ب. اسلام و نارسایی حوزه های پژوهشی علم و دین 105
- بخش سوم: رهیافت ها 111
- اشاره 111
- أ. راهکارهای جلوگیری از تعارض علم و دین 112
- ب. اشاره ای به علم و دین در اسلام 114
شده بود، (1) هرگز آن ها را «تابو» نمی نامید و در ردیف عقاید خرافی هندوها قرار نمی داد. (2)
6. عدم تعادل در توجه به دنیا و آخرت
تورات یکسره به قوانین زندگی انسان در این جهان توجه دارد و کم تر نامی از جهان دیگر (معاد) می برد. در مقابل، انجیل توجه انسان را از دنیا دور می کند و به ملکوت معطوف می دارد.
بدین سبب، یهودیان از روحیۀ دنیاطلبی فزون تری برخوردارند و بیشتر ثروتمندان بزرگ جهان یهودی تبارند. در مقابل، مسیحیان به ویژه در قرون وسطا، تنها به مسائل اخلاقی و فرا طبیعی توجه داشتند.
از آن جا که دانشمندان علوم تجربی به طور معمول با مسائل مادی
1- (1) . گوشت خوک با آلودگی به کرم های تریشین (ترکین) موجب بروز بیماری های متعددی می شود و غسل جنابت هم یک دستور دینی است که آثار بهداشتی و معنوی دارد. برای اطلاع از اسرار علمی و بهداشتی این احکام ر.ک: اهتمام، احمد: فلسفه احکام، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، اثر دکتر رضا پاک نژاد، و نیز تفسیر نمونه، ج 1، صص 585 - 587
2- (2) . البته باید دقت شود که ارائه تفسیر برای روشن شدن معانی آیات روشمند باشد تا به این امر منجر نشود که بخواهیم برای تأیید زمینه ای از متون دینی شاهد بیاوریم و لذا نتیجه این خواهد شد که در تفسیر متون دینی به دنبال توجیه علمی صرف نباشیم چرا که شاید علتی دخیل باشد که از دسترس تجربه دور باشد یا تجربه در آن اشتباه کرده باشد ولی در هر حال باید متوجه شود که حکم واقعی عقلی و حکم دینی دور از تحریف در تضاد نخواهد بود.