رابطه علم و دین در غرب صفحه 103

در الهیات مسیحی خداوند در ردیف علل طبیعی قرار می گرفته است و به همین جهت اعتقاد به خدا و محاسبات علمی با یکدیگر ناسازگار افتاده اند و طبعاً موفقیت های علوم مساوی با شکست الهیات مسیحی بوده است. خداوند در این ترسیم (سازنده ساعت) همچون علل طبیعی دیگر جهان، عاملی است در ضمن مجموع مخلوقات در عرض سایر عوامل جهان، ولی عاملی مجهول و مرموز که هر پدیدۀ مجهولی را باید به آن عامل مرموز و مجهول نسبت داد. اینان می خواستند به خدا از جنبه منفی معلومات خود پی ببرند نه از جنبۀ مثبت آن ها، یعنی آن جا که در مجهولی در می ماندند، پای خدا را در میان مجهولات خود جست و جو می کردند. گویا ماوراء الطبیعه، انباری است که ما باید مجهولات خود را به آن جا ارجاع کنیم. بنابراین، هر چه مجهولاتشان بیشتر، دلایل خداشناسی افزون تر.

لازمۀ این نگرش آن بود که هر جا علم به کشف علل نائل آید، خدا به کناری رانده شود و با پیشرفت روز افزون علوم، دیگر جا و پُستی برای خدا نماند و عذر او را برای همیشه باید خواست. طبیعی خواهد بود که بر طبق این نگرش نسبت میان علم و دین نسبت تباین باشد و جمع آن دو متناقض نماید. (1)